Làm nên nhờ nghị lực và tài năng

Hình ảnh mang tính chất minh họa

Trên đường đi, ông liếc thấy xác một con chuột chết bị ai đó quẳng trên lề đường. Ông ta nói với những người đi cùng với ông, “Ngay cả với những vật khởi đầu nhỏ nhặt và chẳng có giá trị gì như xác con chuột này, một người trẻ, có năng lực có thể gầy dựng cả gia tài. Nếu y chịu khó và biết cách sử dụng trí thông minh của mình, y có thể khởi đầu công việc làm ăn với số vốn rất nhỏ, y không những sẽ khá dần lên mà con nuôi sống được cả vợ, con của mình nữa.”

Một chàng thanh niên đi qua đường nghe được lời nói của vị cố vấn. Anh ta biết đây là nhà cố vấn nổi tiếng của nhà vua vì vậy anh quyết định sẽ áp dụng thử lời khuyên của ông ta. Anh ta cầm đuôi con chuột để nhặt xác lên và cầm nó đi theo với mình. May mắn làm sao, anh ta chẳng cần đi hết con phố thì gặp một người chủ hiệu. Người này chặn anh ta lại và nói, “Con mèo đói của tôi quấy rầy tôi suốt cả buổi sáng, anh bán cho tôi con chuột chết đó chứ? Tôi sẽ dùng nó cho buổi điểm tâm của con mèo. Tôi sẽ trả anh hai đồng tiền đồng.” Thế là cuộc mua bán diễn ra.

Với hai đồng tiền đồng, chàng thanh niên mua bánh ngọt. Anh đứng bên lề đường cầm bánh ngọt và một ít nước uống trên tay để bán. Đúng như anh dự đoán, một nhóm người đi hái hoa để làm vòng hoa đeo cổ vừa trở về. Do tất cả bọn họ đều đói và khát, họ đồng ý mua hết bánh và nước uống của anh và đổi lại, mỗi người sẽ trả cho anh một bó hoa thay cho tiền.

Anh đồng ý nhận hoa thay tiền. Chiều đến, anh đem hoa lên thành phố để bán. Với số tiền kiếm được từ việc bán hoa, anh mua thêm bánh ngọt và sáng hôm sau, anh lại đến nơi anh đã gặp những người hái hoa mà anh đã gặp để bán bánh cho họ.

Việc này kéo dài một thời gian cho đến một ngày nọ xảy ra một trận bão lớn, trời mưa tầm tã và gió giật mạnh. Sau khi cơn bão đi qua, chành thanh niên đi ngang qua vườn thượng uyển của nhà vua và thấy rất  nhiều cành cây bị gió thổi gãy nằm ngổn ngang trên mặt đất. Anh ta bèn đề nghị người làm vườn để anh dọn dẹp khu vườn nếu người làm vườn cho anh lấy những cành cây bị gãy.

Người làm vườn lười biếng đồng ý ngay lập tức. Trông thấy các đứa trẻ đang chơi trong công viên phía bên kia đường, chàng thanh niên liền nhờ chúng nhặt các cành cây gãy, và cứ mỗi cành cây nhặt được anh trả cho chúng một cái bánh ngọt.  Lũ trẻ tranh nhau nhặt các cành cây gãy và chất  lại thành một đống lớn trong góc vườn.

Ngay lúc đó thì người thợ gốm của nhà vua xuất hiện, người này luôn tìm củi đốt để nung lò gốm. Khi ông ta thấy đống củi chất  ở góc vườn, ông ta hỏi mua và trả cho chàng thanh niên một món tiền hậu hĩ, ông ta còn cho chàng thanh niên thêm mấy cái nồi.

Với khoản tiền lời từ việc bán hoa và củi, chàng thanh niên mở một quán giải khát nhỏ. Một ngày nọ, những người cắt cỏ trong vùng đi lên thành phố. Trên đường đi, họ ghé vào cửa hàng giải khát của chàng thanh niên. Thấy họ làm lụng cực khổ và không có nhiều tiền, chàng thanh niên mời họ ăn bánh ngọt và dùng nước uống miễn phí. Những người này lấy làm ngạc nhiên trước sự rộng rãi của anh ta. Họ hỏi, “ Chúng tôi phải làm gì để đền ơn anh đây?” Chàng thanh niên nói rằng bây giờ thì họ chẳng cần phải làm gì, nếu trong tương lai nếu có việc gì anh cần họ giúp đỡ thì anh sẽ cho họ biết.

Một tuần sau đó, anh ta nghe nói có một người buôn ngựa đem 500 con ngựa đến thành phố để bán. Anh tìm đến những người cắt cỏ và xin mỗi người một bó cỏ. Anh cũng nói với họ rằng đừng bán cỏ cho người buôn ngựa trừ phi anh đã bán hết số cỏ của anh ta. Bằng cách này, anh đã bán được số cỏ mà anh có cho người buôn ngựa với giá cao.

Thời gian trôi qua cho đến một ngày nọ, một số khách hàng đến quán giải khát của chàng thanh niên và nói với anh ta rằng có một chiếc tàu từ nước ngoài đến đang thả neo ở bến cảng.  Chàng thanh niên thấy đây là một cơ hội mà anh đã chờ đợi bao lâu nay. Anh ta suy nghĩ, suy nghĩ mãi cho đến khi tìm ra một kế hoạch kinhh doanh tuyệt vời.

Trước tiên, anh ta tìm đến nhà của người bạn là một người bán nữ trang để mua một chiếc nhẫn vàng có nhận một viên hồng ngọc với giá hữu nghị. Chàng thanh niên biết rằng chiếc tàu đó đến từ một nước không có hồng ngọc và vàng ở đó rất đắt, vì vậy,  anh ta đưa chiếc nhẫn cho người thuyền trưởng coi như là tiền hoa hồng anh ta ứng trước cho ông ta với điều kiện là vị thuyền trưởng này hãy để anh làm người môi giới cho tất cả các hành khách đi trên tàu. Anh ta sẽ hướng dẫn khách đến mua sắm tại những cửa tiệm tốt nhất trong thành phố, đổi lại các chủ tiệm sẽ trích hoa hồng cho anh coi như tiền thưởng.

Làm việc như một người môi giới như vậy, chỉ sau vài lần các chiếc tàu nước ngoài cập cảng, thì chàng thanh niên trở nên giàu có. Khi vui sướng với sự thành công của mình, chàng thanh niên nhớ rằng mình đã bắt đầu sự nghiệp nhờ vào lời khuyên của vị cố vấn khôn ngoan của nhà vua, vì vậy anh ta quyết định tặng vị cố vấn này một nửa gia tài của anh gồm 100,000 đồng tiền vàng cùng với sự cám ơn chân thành. Vị cố vấn vô cùng kinh ngạc, ông hỏi, “ Làm sao cậu có thể cho tôi một món quà hậu hĩ như vậy. Cậu kiếm được nhiều tiền lắm sao? Bằng cách nào mà cậu  có thể kiếm được nhiều tiền như vậy?”

Chàng thanh niên kể toàn bộ câu chuyện cho vị cố vấn của nhà vua nghe. Bắt đầu từ việc bán con chuột chết để làm thức ăn cho con mèo đói bụng, đến việc bán bánh cho những người hái hoa, bán củi cho ông thợ gốm của nhà vua v.v… cho đến khi kiếm được nhiều tiền qua nghề môi giới.

Sau khi nghe chàng thanh niên kể xong, vị cố vấn của nhà vua thầm nghĩ, “ Chàng trai này mới giàu nghị lực làm sao. Thật đáng tiếc nếu bỏ lỡ một tài năng như vậy. Ta cũng quá giàu có, lấy tiền của anh ta làm gì? Ta có một cô con gái yêu, tại sao không gả nó cho anh chàng độc thân này nhỉ? Như vậy thì chúng nó có thể thừa hưởng thêm của cải của ta để thêm vào gia sản sẵn có và thật yên tâm khi trao con gái của ta cho anh chàng này, chắc chắn con gái ta sẽ được chăm sóc cẩn thận.”

Chàng thanh niên cưới cô con gái của vị cố vấn. Họ sống hạnh phúc bên nhau. Ngày nọ, chuyện đáng buồn cuối cùng cũng xảy ra khi vị cố vấn của nhà vua bị bệnh nặng và qua đời. Vợ chồng chàng thanh niên thừa hưởng gia tài của vị cố vấn để lại và trở thành người giàu có nhất trong thành phố. Nhà vua bổ nhiệm chàng thanh niên vào vị trí cố vấn để thay cho người cha vợ đã quá cố. Trong suốt quãng đời còn lại của mình, chàng thanh niên dùng tiền bạc của mình vào các việc công ích một cách rộng rãi, nhằm đem lại hạnh phúc và sự an vui đến cho nhiều người.

Bài học rút ra từ câu chuyện: Người ta có thể vươn lên từ số  vốn it ỏi, nếu có nghị lực và tài năng.

Người dịch: Quảng Hiền

Theo: Buddhist Jataka Tales

Nguồn: The New York Buddhist Vihara