Cách đền ơn xứng đáng

Chúng ta học kinh có thể hiểu được những lời Phật dạy, nhưng thực hành được hay không lại là vấn đề khác. Lý thuyết là phần Phật Tổ dạy, còn thực hành là công phu của chính mình. Như người rành đường lên núi, biết từ chân núi lên tới đỉnh phải vượt qua bao nhiêu cây số, chỗ nào ngặt nghèo nguy hiểm, trèo qua bao nhiêu ngọn đồi, dốc đá… Nếu chỉ nói lý thuyết suông mà không chịu đi thì chừng nào tới được đỉnh núi? 

Chúng ta bỏ cha mẹ đi tu, không nuôi dưỡng cha mẹ. Chúng ta vào chùa tu, nhờ công đức tu hành để độ cha mẹ. Nếu tu hành không có công đức thì độ ai? Do cố gắng tu hành nên mới có công đức. Người tu chẳng những đền ơn cha mẹ, còn phải đền ơn đàn-na thí chủ. Như thế vẫn chưa đủ mà phải làm sao xứng đáng mai này hướng dẫn chỉ dạy cho người đi sau. Trách nhiệm của người tu rất nặng, quý vị phải ghi nhớ và làm cho tròn. 

Đối với cha mẹ phải đền ơn sanh thành dưỡng dục, đối với đàn-na thí chủ cúng dường phương tiện cho chúng ta yên tâm tu học, mình phải lo đền trả. Xét cái nào cũng thiếu hết là điều đáng lo ngại. Người xuất gia tự độ mình rồi độ người. Nếu bản thân không làm tròn bổn phận, độ mình chưa xong thì độ được ai? Vì vậy Tăng Ni phải cố gắng nỗ lực tu hành cho chín chắn đầy đủ, thà dư chứ không thể thiếu. Mong rằng mỗi người nên tự kiểm lại mình rồi cố gắng nhiều hơn.

Đức Phật là Bậc Giác ngộ viên mãn, chúng ta tu theo Ngài cũng phải giác ngộ phần nào. Muốn đi trên con đường sáng thì tự thân phải sáng. Luôn luôn kiểm điểm lại mình xem đã giác ngộ được bao nhiêu, từ đó tiếp tục nỗ lực thêm lên. Cụ thể nhất là đối với tam độc tham sân si, chúng ta đã dứt trừ nhiều hay ít? Đây là điều giác ngộ quan trọng số một. 

Vì vậy khi đã phát tâm xuất gia tu hành, chúng ta phải cố gắng vươn lên, vượt qua hết những gì tầm thường của thế gian, xứng đáng là người xuất thế. Cách đền trả tứ trọng ân xứng đáng không gì hơn là tu để thoát khỏi nghiệp quả trong luân hồi sanh tử. Nếu còn lẩn quẩn trở đi trở lại trên thế gian này thì đền ơn không nổi.

Chúng ta biết ơn cha mẹ vì người đã cho ta tấm thân này, mới được gặp Phật pháp phát tâm tu hành. Tự bản thân tu được an vui tự tại, rồi độ cha mẹ cùng giải thoát. Như thế mới là người con hiếu thảo. Nếu đã bỏ cha mẹ vô chùa mà tu lơ mơ, tới giờ công phu lười biếng không muốn đi, buổi khuya cũng không chịu dậy thì lấy gì đền ơn đây?

Tôi rất lo vì biết mình không có công đức gì đáng kể, trong khi tiếp tục thụ hưởng và mắc nợ. Nếu món nợ cứ tăng hoài như vậy, thử hỏi khi nhắm mắt mình sẽ đi về đâu? Trong lục đạo luân hồi mình ở vào vị trí nào? Đó là điều cần ưu tư trăn trở. Dù chúng ta chưa giải thoát được thì ít ra cũng phải đủ sức đền trả ơn cha mẹ, ơn đàn-na thí chủ để đời sau tiếp tục tu thêm. Đời này đã không trả được nợ mà còn chồng chất, đời sau nếu không sanh trở lại làm người là điều rất đau khổ. Chìm xuống rồi không biết đi tới đâu, thật đáng sợ!

Chúng ta biết ơn cha mẹ vì người đã cho ta tấm thân này, mới được gặp Phật pháp phát tâm tu hành. Tự bản thân tu được an vui tự tại, rồi độ cha mẹ cùng giải thoát. Như thế mới là người con hiếu thảo. Nếu đã bỏ cha mẹ vô chùa mà tu lơ mơ, tới giờ công phu lười biếng không muốn đi, buổi khuya cũng không chịu dậy thì lấy gì đền ơn đây? Ở nhà với cha mẹ cố gắng chừng năm phần, xuất gia rồi phải cố gắng mười phần. Bởi vì ở nhà còn có thể giúp đỡ những việc nhọc nhằn cho cha mẹ. Vô chùa đã không làm được gì mà còn thọ nhận của đàn-na thí chủ. Nếu tu không ra chi thì cái nợ ấy biết chừng nào mới đền đáp được. Cho nên trách nhiệm của người tu rất nặng nề.

Vậy mà tôi thấy một số người tu còn lôi thôi lắm. Buổi tối tụng một thời kinh, khuya tụng một thời kinh, cho đó là đủ. Khi tụng kinh còn tụng cho nhanh để mau xuống, thậm chí vừa tụng vừa ngủ gục, đủ thứ dở tệ. Quý vị cần nên cố gắng, đừng để cái dở lôi kéo mình, lôi thôi một đời chẳng ra chi. Người tu phải xứng đáng là bậc thầy của cư sĩ, nếu lơ là không ra gì thì không thể hướng dẫn được người khác. Chẳng những tu không tiến mà còn lui sụt nữa thì thật đáng trách. 

Vị tu trước có trách nhiệm bổn phận hướng dẫn người tu sau. Phải xứng đáng là bậc huynh trưởng giác ngộ, dìu dắt thức tỉnh đàn em. Nếu người đi trước lừng chừng, người đi sau không có chỗ trông cậy thì trách nhiệm chưa tròn. Các vị trụ trì hay quản chúng, tới giờ khuya nghe kiểng thức chúng mà còn thấy mấy người không chịu đi ngồi thiền, ở nhà trùm chăn ngủ phải xử sao? Đánh thức dậy hay để ngủ luôn? Chỗ này phải xử sự khéo léo. 

Chúng ta thương huynh đệ, tình thương đó có hai cách, hoặc đưa họ lên hoặc xô họ xuống. Tới giờ thức chúng không đi ngồi thiền, tụng kinh là mê. Nếu mình thương để cho ngủ là xô xuống hố chứ không phải cứu họ. Vì vậy người lớn có bổn phận phải kêu gọi, đánh thức người nhỏ. Thậm chí khi cần phải dùng tới cách này cách khác mạnh mẽ để trị những tập nghiệp xấu ấy. Từ bi trên tinh thần giác ngộ chứ không phải từ bi với lòng thương mù quáng. Người đã dở không tự thức được, mình thương thì phải đánh thức họ. Nếu để mặc cho họ ngủ, là nuôi cái mê và chôn vùi họ trong chỗ tăm tối. 

Hôm nay nhân ngãy mãn hạ, để đền đáp công ơn thầy tổ, cha mẹ và đàn-na tín thí, mong tất cả Tăng Ni phải biết những điều cốt yếu tôi vừa nêu, cố gắng sách tấn nhau cùng tu cùng tiến, xứng đáng là người đệ tử Phật, là con của hai đấng sinh thành. Đó cũng là cách trả hiếu cao đẹp nhất, đền ân xứng đáng nhất.

Hòa thượng Thích Thanh Từ