Vãn cảnh Sắc tứ Long Sơn Tự (Nha Trang)

“Ai về ngắm cảnh Khánh Hoà

Long Sơn nên ghé, Tháp Bà đừng quên.

Kim thân Phật tổ nhớ lên,

Nhìn ông Phật trắng ngồi trên lưng trời”

Chùa Long Sơn do HT. Thích Ngộ Chí (sinh năm 1856), húy thương Phổ hạ Trí, thế danh là Nguyễn Tám Văn Nghi, quê ở Vĩnh Xương, Thanh Hóa, thuộc dòng Thiền Lâm tế đời thứ 39, khai sơn sáng lập năm 1886 an danh là Đăng Long tự. Ban đầu chùa chỉ là một mái nhà tranh nằm tại đỉnh đồi Trại Thủy (nơi tôn trí tượng Phật trắng hiện nay) Năm 1900, chùa bị sập sau một cơn bão, nên Tổ quyết định dời xuống chân núi và đổi tên chùa thành Long Sơn tự.

Năm 1936, theo di nguyện của Tổ Ngộ Chí, chùa được tiến cúng cho Hội An Nam Phật học để làm trụ sở chấn hưng Phật giáo Khánh Hòa, đến nay  là trụ sở của Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Khánh Hòa. Năm 1938 (năm Bảo Đại thứ 14), chùa được phong "Sắc tứ Long Sơn tự".

Năm 1941 chùa được trùng tu với công lao chính của Hội trưởng Tôn Thất Quyền và Phật tử Võ Đình Thụy.

Vãn cảnh Long Sơn du khách bước vào cổng chùa quy mô, sừng sững, trang nghiêm. Con đường dẫn vào chánh điện, từ ngoài đi vào bên tay trái là tượng đài Bồ tát Thích Quảng Đức, người con của Xứ Trầm Hương đã vị pháp thiêu thân cứu Phật giáo miền Nam qua cơn pháp nạn 1963. Bên tay phải là vườn hoa nơi thiền thất HT.Thích Minh Thông.

Khuôn viên chùa Long Sơn có chiều rộng 44,5 m, chiều dài hơn 72 m. Phía bên Tây chùa là giảng đường của Trường Trung cấp Phật học Khánh Hòa và trụ sở của Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Khánh Hòa. Phía bên Đông là Trường Trung học Tư thục Bồ Đề (ngày xưa), nay là Trường THCS Phan Sào Nam. Chính điện rộng 1.670 m²,  thờ tượng Phật Tổ Thích Ca Mâu Ni bằng đồng đang ngồi thuyết pháp, tượng cao 1,6 m, nặng 700 kg.

Chúng tôi vào chùa đãnh lễ Tổ, đảnh lễ Phật và vấn an sức khỏe Đại lão HT.Thích Thiện Bình, Phó Pháp chủ GHPGVN, Trưởng Ban Trị sự GHPGVN tỉnh Khánh Hòa.

Sau khi Đại đức Thích Hạnh Bích ghi lại tấm ảnh lưu niệm lần đầu tiên vãn cảnh Sắc tứ Long Sơn, chúng tôi lần theo các bậc cấp lên đỉnh đồi Trai Thủy. Muốn lên đến đỉnh đồi phải đi lên 153 bậc tam cấp. Tại bậc thứ 44 là tượng Phật Thích Ca nhập Niết Bàn dài 17 m, cao 5 m, đằng sau tượng là bức phù điêu mô tả cảnh 49 đệ tử túc trực niệm phật. Tượng được xây dựng năm 2003. Lên cách tượng Phật nằm 5 mét nơi Ni sư Thích Nữ Thông Huệ đã vị pháp thiêu thân ngày 1.11.1967. Lần bước tiếp theo là tháp chuông với quả đại hồng chung cao 2,2 m, nặng 1.500 kg do phật tử tại Huế tiến cúng năm 2002. Trên đỉnh đồi là tượng Kim Thân Phật tổ (còn gọi là Phật trắng) ngồi thuyết pháp, tượng cao 24 m, đài sen làm đế cao 7 m, rất dễ nhìn thấy tại một khu vực rộng xung quanh Chùa. Tượng được xây từ năm 1963 do sự đóng góp của Tăng Ni phật tử của các vùng lân cận. Xung quanh đài sen là

chân dung bảy vị hòa thượng, đại đức đã tự thiêu để phản đối chính sách đàn áp Phật giáo của Ngô Đình Diệm trong khoảng thời gian từ tháng 4 đến tháng 9 năm 1963. Dưới chân đài sen là bức tường chia thành những ngăn nhỏ để an trí  linh cốt Phật tử quá cố.

Pho tượng Kim Thân Phật Tổ, được sách kỷ lục Guiness Việt Nam ghi nhận là "tượng Phật ngoài trời lớn nhất Việt Nam" (tính đến thời điểm sách công bố)

 Sau hơn 120 năm khai sơn kiến lập, chùa Sắc tứ long Sơn đã trải qua các đời trụ trì:

- Hòa thượng Thích Ngộ Chí: 1886 đến 1935

- Hòa thượng  Thích Chánh Hóa: 1936 đến 1957

- Trưởng lão Hòa thượng Thích Chí Tín: từ năm 1957 đến năm 2013.

- Hòa thượng Thích Thiện Bình  từ.năm 2013 đến nay.

Trước khi rời Kim Thân Phật Tổ chúng tôi đã được một du khách Nga vãn cảnh chùa chụp ảnh lưu niệm. Đường lên chùa như “lên trời”, xanh mướt tán cây, thâm u bóng núi. Từ đỉnh đồi Trại Thủy ngắm nhìn cảnh Sắc tứ Long Sơn tự “sơn thủy hữu tình”, mới hiểu được tại sao người xưa nói rằng, vùng đất này là nơi “tứ thủy triều qui, tứ thú tụ”.

Vãn cảnh Long Sơn, chiêm bái Kim Thân Phật Tổ, tự cắt nghĩa được vì sao người Nha Trang - Khánh Hòa khẳng định Sắc tứ Long Sơn tự là một trong những biểu tượng đẹp của “Xứ Trầm Hương” – Xứ Trầm – Biển Yến

Thật đúng là:

Kim Sơn, Long Sơn tại kỳ tả hữu,

Nha Hải, Phước Hải bổn bất khứ lai,

(Kim Sơn là chùa Sắc tứ Kim Sơn trên núi Gành. Long Sơn là chùa Sắc tứ Long Sơn Hai ngôi chùa nằm hai bên trái, phải đồi Trại Thủy. Nha Hải là biển Cù Huân. Phước Hải là làng sở tại- nay chùa Long Sơn thuộc Phường Phương Sơn vốn chẳng khứ lai…)

Thập Bát Công – Trí Bửu tháng 9.2014