Cơi trầu của nội

Mỗi người đàn bà trong nhà đều có một cơi trầu riêng, trong đó luôn đầy đủ: trầu, cau, xác giún, bình vôi, hộp thuốc lá, con dao nhỏ… ăn một miếng trầu phải có đủ lệ bộ kèm theo. Trầu, cau, thuốc lá đã có sẵn trong vườn nhưng xác giún (một loại vỏ cây để ăn chung với trầu, thường là vỏ cây bò cạp), vôi thì phải mua ở chợ. 

Bà nội tôi cũng có một cơi trầu như thế. Khi tôi lớn lên, mắt bà đã lòa, răng không còn chiếc nào. Trong cơi trầu của bà vì thế có thêm một ống ngoáy (cối) để giã trầu cho nát trước khi ăn. 

Bà nội tôi không đi chợ được nên những món cần dùng phải nhờ người quen mua giùm, hoặc sai chị em tôi “chạy” ra quán một chút. Cây cau, nọc trầu do ông nội tôi trồng. Chị em tôi có bổn phận chiều nào cũng xách nước (từ giếng) tưới trầu cho bà. Để nọc trầu khô héo không chỉ bà nội không có cái ăn mà còn bị… thất lộc (?). Ông nội thường bảo thế để nhắc nhở chúng tôi đừng quên bổn phận. Hái trầu cũng là phần việc của chị em tôi. Bà dặn không hái lá trầu lương (lá mọc từ dây trầu cái) hoặc lá quá non. Cũng không được chừa cuống lá còn dính lại trên dây trầu. 

Riêng việc trèo cau là phần của chị tôi, đơn giản vì tôi không biết trèo. Chị dùng tay chuối khô kết lại thành chiếc hài hình số 8, cho hai bàn chân vào đó để có thể bám vào thân cau mà trèo lên. Chọn buồng cau nào dưới cùng, hái một trái thả xuống cho tôi bửa (chẻ) ra thử coi vừa chưa. Ruột cau còn bọng (trống) là còn non, không hái. 

Bà nội tôi ăn trầu với cau tươi. Nếu nhiều quá thì chẻ ra lấy ruột phơi khô, muốn ăn thì phải ngâm vào nước cho mềm. Vỏ cau bà bảo đem bỏ ra ngoài đường để xe và người giẫm lên cho… cau được mỏng vỏ. 

Tôi thường lân la ngồi bên bà nội, giành lấy việc têm trầu, chẻ cau, ngoáy trầu cho bà, tinh nghịch bóp đôi vỏ cau lại (phần trên của vỏ) gắn dính vào môi một cách thích thú. Những lúc ấy bà nội hay đưa tay xoa đầu tôi với nụ cười móm mém. 

Bà nội tôi đã đi xa, bây giờ dường như cũng không còn mấy ai ăn trầu nữa, nhưng trong tôi vẫn không quên được cơi trầu ngày xưa của bà.

Trà Kim Long