Ninh Bình: Hội thảo Khoa học “Hành cung Vũ Lâm thời Trần-Vai trò lịch sử và định hướng bảo tồn, phát huy giá trị”

GS.TSKH Vũ Minh Giang – Chủ tịch Hội đồng Khoa học và Đào tạo Viện Trần Nhân Tông, ĐHQGHN; PGS.TS Phạm Bảo Sơn – Phó Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội; GS Lê Mạnh Thát – Thành viên Hội đồng Khoa học và Đào tạo Viện Trần Nhân Tông, Phó Viện trưởng Học viện Phật giáo Việt Nam tại TP. Hồ Chí Minh; Thạc sĩ Kim Ngọc Đàm, Phó Vụ trưởng Vụ nghiên cứu Lý luận Chính trị, Tạp chí Cộng sản; GS.TS Nguyễn Văn Kim- Phó Chủ tịch Hội đồng Di sản Văn hóa quốc gia, Thành viên Ủy ban Di sản thế giới; ông Đoàn Minh Huấn – Ủy viên BCHTW Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Ninh Bình; ông Trần Song Tùng – Ủy viên BTVTU, Phó Chủ tịch UBND tỉnh; TT.Thích Minh Quang – Trưởng BTS GHPGVN tỉnh Ninh Bình; PGS.TS Nguyễn Tiến Vinh – Viện trưởng Viện Trần Nhân Tông, ĐHQGHN; PGS Nguyễn Việt Khôi – Phó Hiệu trưởng trường Khoa học Liên ngành và Nghệ thuật, ĐHQGHN; Trung tướng Trần Đình Nhã – Chủ tịch Hội đồng nhà Trần Việt Nam; PGS.TS Trần Văn Luyện – Phó Chủ tịch Hội đồng nhà Trần Việt Nam; bà Đặng Thị Minh Hạnh – Nhà thiết kế thời trang Việt Nam, Giám đốc Viện thiết kế thời trang Việt Nam (FADIN) tại Thành phố Hồ Chí Minh cùng các chuyên gia, nhà khoa học đến từ trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn; Viện Trần Nhân Tông; Viện nghiên cứu tôn giáo; Viện khảo cổ học; Viện Sử học (thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam); Viện Bảo tồn Di tích Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam; các đại biểu đến từ sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Nam Định; Ban quản lý Di tích và Rừng quốc gia Yên Tử, đại diện lãnh đạo các cơ quan, ban ngành, đoàn thể, các nhà nghiên cứu, nhà khoa học cùng đến tham dự hội thảo.

Phát biểu khai mạc, ông Trần Song Tùng cho biết, các vua Trần tiếp nối các bậc tiền nhân xây dựng, khẳng định dòng Phật giáo riêng cho dân tộc, tạo tiền đề cho sự hình thành tư tưởng Thiền phái Trúc Lâm-một trường phái Phật giáo mang đậm bản sắc Việt Nam. Do đó, Hành cung Vũ Lâm không chỉ là minh chứng cho sự tài tình trong chiến lược quân sự của nhà Trần, mà còn thể hiện tầm nhìn sâu rộng của triều Trần trong việc gắn kết giữa chính trị, quân sự và văn hóa, tôn giáo. Việc kết hợp, nghiên cứu, nhận diện làm rõ thêm các giá trị lịch sử kết hợp với bảo tồn, trùng tu các di tích của Hành cung Vũ Lâm gắn với phát triển hạ tầng du lịch xanh, thân thiện với môi trường sẽ góp phần thu hút du khách trong và ngoài nước, đồng thời tạo động lực phát triển kinh tế địa phương. Qua Hội thảo, các chuyên gia, nhà khoa học, lãnh đạo các cơ quan, đơn vị trong và ngoài tỉnh tập trung thảo luận, làm rõ một số nội dung trọng tâm: Làm rõ thêm các đặc trưng giá trị lịch sử văn hóa riêng biệt và thu thập hệ thống tư liệu về lịch sử, khảo cổ học, mỹ thuật, kiến trúc… về các di tích thời Trần và Hành cung Vũ Lâm.

Đánh giá toàn diện giá trị lịch sử, văn hóa, kiến trúc của Hành cung Vũ Lâm trong mối quan hệ với triều đại nhà Trần và các di sản văn hóa – thiên nhiên tại Ninh Bình để xây dựng kế hoạch bảo tồn gắn với phát triển kinh tế – xã hội. Tái dựng tiến trình khai mở, phát triển và bảo lưu của dòng Phật giáo Trúc Lâm thời Trần trên đất Ninh Bình. Từ đó xây dựng cơ chế, chính sách hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp, tổ chức xã hội chung tay đầu tư, phát triển công nghiệp văn hoá theo hướng bền vững, gắn kết với cộng đồng địa phương.

Phát biểu đề dẫn, PGS.TS Nguyễn Tiến Vinh cho biết, Hội thảo nhằm công bố, thảo luận chuyên sâu về các kết quả nghiên cứu, khảo sát của các nhà khoa học nhằm làm rõ lịch sử Hành cung Vũ Lâm; từ đó đề xuất các giải pháp bảo tồn và phát huy giá trị di tích. Hội thảo gồm 2 phiên thảo luận: Hành cung Vũ Lâm thời Trần – quá trình hình thành, diện mạo và vai trò trong dòng chảy lịch sử Việt Nam; Hành cung Vũ Lâm thời Trần: Bảo tồn và phát huy giá trị theo định hướng phát triển bền vững.

Phát biểu tại Hội thảo, HT. Thích Thanh Đạt – Chủ tịch Hội đồng khoa học Học viện Phật giáo VN tại Hà Nội nhấn mạnh, cần khôi phục thánh tích Hành cung Vũ Lâm. Hành cung Vũ Lâm là khu đất địa linh nhân kiệt, đất đế đô, linh khí của quốc gia, suốt trong thời kỳ dựng nước, giữ nước; các triều đại Đinh, Lê, Lý, Trần đều khởi nghiệp từ đây, nơi có vị thế núi sông trùng điệp, hiểm trở dễ bề “Cụng thắng Thủ toàn”. Trong hai cuộc kháng chiến chống Nguyên – Mông, nơi đây cũng là căn cứ địa vững chắc để bảo toàn lực lượng. Dưới triều Trần nhiều biệt khu hoàng cung được xây dựng, các đời vua như Trần Thái Tông, Trần Thánh Tông, Trần Nhân Tông v.v. lúc sinh thời thường về dưỡng chân, tu Phật, trù liệu việc nhà, việc nước. Đặc biệt, đến vua Trần Nhân Tông đã 6 năm liền ở đây, sau đó mới đi xuất gia và đã thành tựu viên mãn, cả nước quy kính, tôn xưng Ngài là Phật là Tổ.

Chính vì vậy,  từ nơi này, đã góp phần quan trọng, quyết định đưa đến vận mệnh mới cho đất nước, có thể nói: “Vô tiền khoáng hậu” của triều đại nhà Trần. Vì vậy, chúng tôi kính đề xuất Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, lãnh đạo tỉnh Ninh Bình, Doanh nhân Xuân Trường sớm có kế hoạch phục dựng lại Hành cung Vũ Lâm, góp phần quảng bá lịch sử, văn hóa, đất nước và con người Việt Nam.

Đóng góp tham luận Hội thảo, GS.TS Nguyễn Văn Kim đánh giá, trong số các Hành cung, Vũ Lâm được xây dựng ở vùng núi hiểm trở Trường Yên (Ninh Bình). Khi lựa chọn, vua Trần Thái Tông và các vua Trần chắc chắn đã hiểu rõ vai trò, vị thế hiểm yếu của Trường Yên, nơi các triều Đinh, Lê cho dựng kinh đô thời kỳ đầu kỷ nguyên tự chủ. Những người đứng đầu vương triều muốn dựa vào các dãy núi hiểm trở làm thành cao, hệ thống sông hồ làm hào sâu, lòng người trung nghĩa làm điểm tựa để xây dựng, bảo vệ Hành cung Vũ Lâm và hậu thuẫn cho Thăng Long, Thiên Trường.

Tham luận tại Hội thảo, TS. Nguyễn Ngọc Quý cho biết, qua những kết quả nghiên cứu, khảo cổ học mới đây đã khẳng định, Hành cung Vũ Lâm có đặc trưng giá trị lịch sử, văn hóa riêng biệt, khác hẳn với hệ thống di tích thời Trần còn lại trên miền Bắc nước ta. Nơi đây không có những di tích có quy mô hoành tráng như Hành cung Thiên Trường hay Lỗ Giang mà chỉ có những công trình kiến trúc tre gỗ, hòa mình với thiên nhiên. Tuy nhiên, nơi đây lại có giá trị đặc trưng riêng biệt về địa chính trị – lịch sử – tôn giáo – văn hóa không nơi nào có được, trong thời gian tới, cần tiếp tục nghiên cứu, làm rõ.     

Tham luận của đại biểu

Hội thảo còn lắng nghe nhiều tham luận đóng góp của các đại biểu tập trung đánh giá, nghiên cứu các đặc trưng giá trị lịch sử – văn hóa riêng biệt, khẳng định vị trí, vai trò của Hành cung Vũ Lâm trong di sản văn hóa thời Trần, làm rõ chuỗi lịch sử Đinh – Tiền Lê – Lý – Trần – dấu ấn quan trọng trong quần thể Danh thắng Tràng An; đề xuất các hình thức bảo tồn, phát huy giá trị di sản nhằm phục vụ phát triển du lịch và quảng bá hình ảnh vùng đất Ninh Bình đến du khách trong nước và quốc tế; xây dựng kế hoạch cụ thể, đồng bộ, gắn kết giữa bảo tồn các giá trị của Hành cung Vũ Lâm với nghiên cứu khoa học, thám sát khảo cổ học, số hóa tư liệu, hiện vật… và triển khai các giải pháp bảo tồn thích ứng, đảm bảo hài hòa giữa bảo tồn và phát triển kinh tế – xã hội; Đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng về tầm quan trọng của các di tích liên quan đến Hành cung Vũ Lâm, khuyến khích sự tham gia của người dân và doanh nghiệp trong việc bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa; thảo luận các mô hình quản lý, khai thác di sản hiệu quả, xây dựng các sản phẩm du lịch chuyên biệt, đặc sắc gắn với Hành cung Vũ Lâm và Quần thể danh thắng Tràng An; Phát triển các hoạt động văn hóa, phục dựng lễ hội, phỏng dựng/tái hiện không gian sinh hoạt thời Trần, tinh thần Thiền phái Trúc Lâm tại Hành cung Vũ Lâm, cũng như dấu ấn của trung tâm Phật giáo thời Trần ở Ninh Bình.

Phát biểu tổng kết, GS. TSKH Vũ Minh Giang nhấn mạnh, qua một ngày làm việc, Hội thảo nhận được rất nhiều ý kiến tâm huyết, cách tiếp cận liên ngành khoa học, hiện đại, khai thác triệt để các tài liệu. Với vai trò, ý nghĩa quan trọng, Hành cung Vũ Lâm thời Trần là nguồn tài nguyên văn hóa vô giá và vô tận, cần khai thác chuyển hóa thành các sản phẩm văn hóa, du lịch có giá trị, phục vụ phát triển nền công nghiệp văn hóa ở Ninh Bình. Những kết quả của hội thảo sẽ là cơ sở quan trọng để tỉnh Ninh Bình tiếp tục nghiên cứu, xây dựng các kế hoạch và giải pháp cụ thể nhằm gìn giữ và khai thác hiệu quả hơn nữa giá trị di sản văn hóa – lịch sử tại địa phương, gắn với phát triển du lịch bền vững, phát triển công nghiệp văn hóa, kinh tế di sản. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục lịch sử về Hành cung Vũ Lâm nói riêng và triều đại nhà Trần nói chung, gắn với quảng bá hình ảnh Ninh Bình là một điểm đến di sản văn hóa – lịch sử – thiên nhiên đặc sắc. Khuyến khích sự tham gia của cộng đồng, doanh nghiệp trong bảo tồn và phát huy giá trị di sản.

Tin/ảnh :  Đặng Minh – Văn Minh