Hiểu được gốc rễ châu Á của Phật giáo hiện đại

Bắt nguồn từ hơn 25 thế kỷ ở miền Đông Ấn Độ, Phật giáo đã phát triển thành tôn giáo triết học, phát triển nhanh nhất ở phương Tây, có nhiều nhân vật Phật giáo nổi tiếng - xuất bản nhiều tác phẩm về giáo lý của đức Phật. 

Tiến sĩ John Harding, Phó Giáo sư của Đại học Lethbridge, tỉnh Alberta, Canada, rất quan tâm về Phật giáo. Ông muốn hiểu rõ hơn về quá trình thành lập Phật giáo, từ khi vượt qua lục địa từ châu Á sang châu Âu và Bắc Mỹ cách đây 150 năm. Ông hy vọng xóa bỏ quan niệm sai lầm phổ biến của Phật giáo hiện đại, nhất là khi nó được thực hành ở Canada, chủ yếu chịu ảnh hưởng của phương Tây và chứng minh rằng các phong trào cải cách ở châu Á đã đóng góp to lớn cho sự chuyển đổi toàn cầu của Phật giáo.

Tiến sĩ John Harding, Chủ tịch Khoa Nghiên cứu Tôn giáo và Điều phối viên Nghiên cứu Tôn giáo, Nghiên cứu Châu Á nói rằng: “Chúng ta càng đi sâu vào nghiên cứu lịch sử, thì càng có nhiều đặc điểm của Phật giáo hiện đại, mà chúng ta xem Westernized thực sự bắt đầu ở Châu Á. Chúng ta cần nhìn vào tất cả các mối liên kết toàn cầu và giới thiệu một chút tinh tế về mặt lý thuyết, chúng ta khám phá Phật giáo ở phương Tây”.

Đây là khu vực mà Tiến sĩ John Harding đã điều ra năm 2013, với các đồng nghiệp tại các trường Đại học McGill và St. Mary như một phần của một dự án nghiên cứu kéo dài 5 năm, được tài trợ 258.000 USD của Hội đồng Nghiên cứu Xã hội và Nhân văn. Gần đây, ông đã trình bày về chủ đề này tại một buổi hội thảo của Giáo sư Pulic P được gọi là chuyến tham quan thế giới Phật: Phật giáo Toàn cầu trong kỷ nguyên hiện đại. Như ông giải thích, phiên bản Phật giáo ngày nay được xem như một sự phản ánh các giá trị xã hội phương Tây: Bình đẳng, thân thiện với nữ giới, dựa vào thiền định và tham gia xã hội. Đồng thời, có một nhận thức về Phật giáo Á Châu truyền thống như phân cấp, phân biệt giới tính, nghi lễ và tách rời khỏi xã hội.

Thực tế, Tiến sĩ John Harding nói sự chuyển đổi này sang cái mà nhiều người phương Tây gọi là “Phật giáo mới” tiến hóa hữu cơ ở các quốc gia như Sri Lanka, Nhật Bản, Trung Quốc, Đài Loan và Việt Nam. Thông thường, những thay đổi này đã xảy ra để đáp ứng những áp lực như chủ nghĩa thực dân phương Tây và việc truyền bá Kitô giáo tích cực. Các vị tăng sĩ Phật giáo đi du lịch giữa các quốc gia châu Á khác nhau, đã quan sát thấy những thay đổi này và bắt đầu các phong trào cải cách Phật giáo của họ ở mỗi quốc gia. Điều cuối cùng xuất hiện, Harding nói là một hình thái hoàn toàn khác biệt của Phật giáo, với sự phát triển của phong trào dân số và truyền thông toàn cầu, đã bắt đầu lan rộng khắp thế giới.

Sự quan tâm của Tiến sĩ John Harding đối với chủ đề này, đã trở lại thời của ông như một sinh viên tại Đại học Puget Sound ở Washington vào những năm 1990, khi ông hoàn thành luận văn về những thay đổi phong trào Phật giáo ở Nhật Bản vào cuối những năm 1800. Vào thời điểm đó, ông nói các nhà cải cách đang phản ứng với những lời chỉ trích trong nước rằng tôn giáo không liên quan gì đến thế giới hiện đại. Từ đó, thông qua những nghiên cứu sau đại học của ông tại Đại học Pennsylvania và từ khi gia nhập U of L vào năm 2003, ông đã nghiên cứu rộng rãi và công bố rộng rãi về sự phát triển của Phật giáo hiện đại trên toàn thế giới.

Tiến sĩ John Harding đã nói: “Tôi thấy nó khá thú vị khi nền văn hóa và môi trường xung quanh chúng ta, có thể được hình thành một cách đáng kể, bởi các lực lượng và ảnh hưởng mà chúng ta biết hầu như không có gì… Tôi đặc biệt quan tâm đến các quan điểm khác nhau, cách mọi người suy nghĩ về cuộc sống của họ, thế giới của họ và cách nó mở ra”.

Ông và các đồng nghiệp nghiên cứu của mình đã được Hội đồng nghiên cứu Khoa học xã hội và Nhân văn (SSHRC) cấp bằng nghiên cứu. Trong 5 năm qua, ba đồng nghiệp của ông đã xuất bản hai cuốn sách phân tích sự phát triển mạnh mẽ của Phật giáo ở Canada, trong các bối cảnh lịch sử, toàn cầu; Ngỗng hoang dã và Hoa trên đá. Hy vọng các kết quả nghiên cứu của họ sẽ giúp cải thiện việc học bổng trong những lĩnh vực mới mẻ của Phật giáo toàn cầu và Phật giáo ở phương Tây, bằng cách công bố những nghiên cứu thẳng thắn về những bí ẩn đằng sau Phật giáo mới. Ông cũng nói thêm, sự hiểu biết rõ ràng hơn về nguồn gốc của Phật giáo hiện đại, sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về kiến trúc của Canada. 

Tiến sĩ John Harding nói: “Có một ấn tượng cho rằng Phật giáo ở phương Tây đã trở thành một sự sửa chữa nhanh chóng cho một nền văn hóa thức ăn nhanh và sự hiểu biết của nhiều người về nó là khá nông cạn. Trên thực tế, có nhiều sự khác nhau về văn hóa ảnh hưởng truyền thống ở nhiều cấp và nếu một trong những mối quan tâm đó là tính xác thực, nghiên cứu này có thể phản ảnh vai trò của Á châu trong việc hiện đại hóa Phật giáo”.

Vân Tuyền (Nguồn: Universitu of Lethbridge)