Câu chuyện về một đại tá và những kỷ niệm "cởi áo cà sa ra trận"

Qua lời tâm sự chân tình, đồng chí kể về những ngày đầu trứng nước của chính quyền cách mạng Việt Nam non trẻ, về những năm tháng kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc gian khổ, anh dũng hào hùng. Và điều thật xúc động, trong câu chuyện với chúng tôi, đã 65 năm trôi qua nhưng trong tâm thức của vị Đại tá luôn vang vọng lời phát nguyện của 27 chiến sĩ nhà sư trong những ngày Toàn quốc kháng chiến: "Cởi áo cà sa, khoác chiến bào/Tuốt gươm, cầm súng dẹp binh đao/Ra đi quyết rửa thù đất nước/Vì nghĩa quên thân hiến máu đào".

Đại tá Đinh Thế Hinh

Trao cho chúng tôi cuốn sổ tư liệu, ghi chép tỷ mỷ về những năm tháng “Cởi áo cà sa ra trận”, khuân mặt hàn những vết nhăn, ánh niềm vui từ đôi mắt, Đại tá Đinh Thế Hinh bộc bạch bằng những lời thơ tự họa “Xuất thân từ tuổi mười ba/ Chiến bào tạm khoác, cà sa gửi chùa/ Nhập thế theo “Lý-Trần” xưa/ Đánh giặc cứu nước làm thơ yêu đời”. Qua câu chuyện, chúng tôi được biết, Đại tá Đinh Thế Hinh, nguyên nhà sư - pháp danh Đại đức Thích Pháp Lữ sinh năm 1926, quê làng Liêu Thượng, xã Xuân Thành (Xuân Trường) trong một gia đình có truyền thống yêu nước, cách mạng. 13 tuổi ông xuất gia tu tại Chùa Một (Liêu Thượng). Sau đó, theo học đạo phật tại các chùa: Quán sứ (Hà Nội), chùa Bút Tháp (Thuận Thành, Bắc Ninh), chùa Côn Sơn (Hải Dương), sau đó về chùa Cổ Lễ (Trực Ninh).

Chùa Cổ Lễ, nơi các nhà sư cải áo cà sa khoác chiến bào

Đỡ chén trà nóng từ tay ông, khi chúng tôi hỏi về sự kiện ngày 27-2-1947, Đại tá Đinh Thế Hinh phấn chấn kể: “Cuối năm 1946, giặc Pháp tiến hành chiếm đóng các tỉnh, thành phố Hà Nội, Hải Phòng, Nam Định. Thế nước lâm nguy, Hồ Chủ tịch đã ra “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến” hiệu triệu toàn dân tộc, bất kể tôn giáo đứng lên chống giặc ngoại xâm cứu nước. hòa thượng Thích Thế Long, khi đó là trụ trì chùa Cổ Lễ cho gọi tôi (Thích Pháp Lữ) và và Đại đức Thích Trí Không lên thư phòng, hỏi:

- Chúng ta là người xuất gia, phụng đạo nhưng đều mang dòng máu Tiên-Rồng. Quốc gia lâm nguy, Phật pháp bất ly thế gian pháp, các con có sáng kiến gì không?

Do đã nhiều lần tháp tùng Hòa thượng đi thuyết pháp cho phật tử, vận động nhân dân ủng hộ và tham gia Việt Minh, nuôi giấu cán bộ, bảo vệ cơ sở cách mạng... nên tôi và Đại đức Thích Trí Không biết Hòa thượng Thích Thế Long luôn đề cao chân lý "Việc đạo không rời việc đời" để hòa mình vào phong trào quần chúng kháng Nhật, đuổi Tây, giành lại chính quyền. Tôi và Đại đức Thích Trí Không mạnh dạn đáp lời:

- Bạch sư phụ! Việc đời loạn, nghiệp tu hành cũng không thể yên ổn. Con nghĩ, trong giới phật tử rất nhiều tăng ni có tâm huyết xả thân cứu nước. Mong sư phụ làm lễ "giải pháp y", thành lập đội nghĩa sĩ phật tử, cho phép các tăng ni tạm rời cửa thiền ra chiến trường đánh giặc.

Nghe xong, Hoà thượng Thích Thế Long cảm kích cầm tay chúng tôi, huấn rằng: “Một ý tưởng sâu xa, đáng làm lắm. Ta giao cho Trí Không lo việc đối ngoại quan hệ với các cơ quan tổ chức lễ ra quân, Pháp Lữ lo việc đối nội vận động tăng, ni tới chấp tác, sửa soạn trai nghi thiết khách...”

Lật giở những tấm ảnh tư liệu về một thời lịch sử chiến tranh cách mạng kiên cường, bất khuất, Đại tá Định Thế Hinh kể lại: Đúng 8h30 ngày 27.2.1947, chùa Cổ Lễ náo nhiệt khác thường, băng-zôn, khẩu hiệu, cổng chào, cờ đỏ sao vàng bừng bừng kéo lên. Nhân dân khắp nơi nô nức đổ về. Sau lễ chào cờ trang trọng, mặc niệm các anh hùng đã quên thân vì tổ quốc, là hồi chuông, trống gióng giả vang lên từ trong chùa chính, trang trọng nghênh đón đoàn nhà sư gồm 27 vị đến từ các chùa trong khu vực, khoác áo cà sa đi chân đất, đầu trần, tay cầm mũ vải xếp hàng ba do đại đức Tường Minh chỉ huy đi ra, cuối hàng là hai ni cô Đàm Nhung, Đàm Lân khoác túi hồng thập tự, tiến ra xếp hàng ngang trước bàn thờ Tam bảo nơi thiếp lập lễ đài. Hoà thượng Thích Thế Long đọc diễn văn khai mạc, nhấn mạnh: “Giặc ngoại xâm đe doạ chủ quyền đất nước, bọn ác quỷ lăm le quấy phá cửa Phật, Phật pháp bất ly thế gian pháp. Khi sơn hà nguy biến, dân chúng điêu linh, các phật tử tham gia đánh giặc cứu nước là đạo lý thiền tông...”. Hoà thượng dứt lời trong tiếng hoan hô vang dậy. Thay mặt chư tăng sắp nhập thế phát nguyện, tôi đứng ra đọc lời phát nguyện: “Chúng con xin dốc lòng phát nguyện/ Cởi áo cà sa khoác chiến bào/ Tuốt gươm bồng súng dẹp binh đao/ Ra đi quyết rửa thù cứu nước/ Vì nghĩa quên thân hiến máu đào”. Khi nghe bài phát nguyện này, trước lúc nhập ngũ, ni cô Đàm Thanh xúc động đã họa lại bài thơ trên: “Cởi áo cà sa khoác chiến bào/ Việc quân đâu có quản gian lao/ Gậy thiền quét sạch loài xâm lược/ Theo gót Trưng Vương tỏ nữ hào”.

Sau khi cử lễ “Tam bảo”, “Tứ ân”, Hoà thượng Thích Thế Long đỡ các tấm áo cà sa đặt trước bàn thờ Phật; sư Tường Minh hô: “Đội mũ!”. Đồng loạt các tăng, ni đội mũ có gắn sao vàng lên đầu. Thế là 27 nhà sư đã trở thành 27 chiến sĩ vệ quốc đoàn. Tiếp đó, đại biểu của Trung đoàn 34 đến nhận quân, chuyển súng, kiếm, mã tấu đến từng tay các vị, chấn chỉnh đội hình, hạ lệnh xuất phát. Đoàn quân theo tiếng hô dõng dạc của trung đội trưởng, tất cả đều đồng thanh ca vang bài “Tiến lên đường, tới sa trường”. Trong những trận giao chiến với quân Pháp, bảo vệ thành phố Nam Định, cố thủ cao điểm Non Nước (Ninh Bình), đơn vị "Nghĩa sĩ phật tử" chiến đấu dũng cảm, lập công xuất sắc và 12 vị đã anh dũng hy sinh. Đó là tấm gương “Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh” của các liệt sĩ pháp danh: Thanh Tịnh, Đức Hiền, Thiện Nhân, Chân Tâm, Quang Đại, Huyền Cơ, Trí Trung...

Đại tá Đinh Thế Hinh, nguyên là Đại đức Thích Pháp Lữ sau khi “Cở áo cà sa ra trận” đã hoạt động tại vùng địch hậu huyện Xuân Trường. Năm 1950, ông được trên cử đi học ở Trường Sĩ quan lục quân Quân khu 3 cùng với ông Tường Minh. Năm 1954, ông làm Chính trị viên tiểu đoàn, 328 về giải phóng Hải Phòng. Từ 1954-1969, ông có thời gian dài tham gia chống chiến tranh phá hoại của giặc Mỹ, bảo vệ Hà Nội. Năm 1969, ông đi Nam, làm Chính uỷ Binh trạm 41 đường Trường Sơn, địa bàn A Sầu, A Lưới (Thừa Thiên - Huế). Năm 1979, ông tham gia chiến dịch biên giới rồi sang Campuchia, làm cố vấn cho Ban chỉ huy tiểu đoàn bảo vệ Bộ Tư lệnh 479. Năm 1989, ông về hưu với quân hàm Đại tá. Với bút danh Nguyên Hồng, ông viết báo, cộng tác với tạp chí Nghiên cứu Phật học và là một trong hai tác giả của cuốn sách “Chùa Cổ Lễ- văn hóa cách mạng”.

Và trong buổi làm việc với Đại tá Đinh Thế Hinh, chúng tôi may mắn được ông cung cấp nhiều tư liệu quý về những tấm gương của các bậc chân tu tại các địa phương trong tỉnh trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ đã bái biệt cửa Phật trở thành những thanh niên xung phong, bộ đội cụ Hồ, dân công hỏa tuyến... để "cùng cả nước, vì cả nước" chiến đấu anh dũng. Nhiều người đã được Đảng, Nhà nước trao tặng huân, huy chương các loại. Khi đất nước bị xâm chiếm, đời sống nhân dân lầm than, cơ cực, các bậc chân tu đã một lòng theo Đảng, Bác Hồ, bí mật hoạt động cách mạng, nuôi dấu cán bộ, tổ chức. Tại Chùa Ngọc Đông, xã Trực Thanh (Trực Ninh) là địa điểm tập trung của bộ đội và các lực lượng vũ trang. Mỗi khi bộ đội đi đánh bốt phật tử dân làng tập trung quét dọn chùa cành lá ngụỵ trang khô thay ra được đưa vào bếp thổi. Sư bác Thích Đàm Nhu người nấu nước phục vụ cho bộ đội bị lựu đạn nổ trong bếp làm mù cả hai mắt. Tại Hải Hậu, trong kháng chiến chống thực dân Pháp, chùa Cồn là cơ sở cách mạng, nuôi dấu cán bộ  tham gia đánh chiếm đồn Văn Lý, giải phóng quê hư­ơng. Trong kháng chiến chống Mỹ, nhiều nhà s­ư ở chùa đã lên đ­ường tòng quân đánh giặc. Không chỉ là nơi căn cứ, nuôi dấu cán bộ, bảo vệ tổ chức, nhiều vị chân tu đã phát huy truyền thống yêu nước của dân tộc, tham gia hoạt động cách mạng và anh dũng ngã xuống vì sự nghiệp giải phóng đất nước, bảo vệ quê cha, đất Tổ. Tiêu biểu là Đại đức Thích Thanh Mạnh, trụ trì chùa Đồng Phù, huyện Nam Trực là một ng­ười cao to khoẻ mạnh, tác phong nhanh nhẹn, nói năng hoạt bát. Chùa là cơ sở của công an hoạt đông nội thành. Năm 1949, Đại đức tham gia hoạt động nh­ư một công an viên, nhiều lần ra vào thành phố Nam Định nắm bắt tình hình địch, gây cơ sở làm nội ứng cho quân ta. Tháng 11-1949, trong một lần hoạt động, Đại đức bị địch bắt; chúng tra tấn Đại đức bằng nhiều cực hình nh­ư tra điên, ngâm n­ước, treo ng­ược… Sau những đòn “chết đi, sống lại”, Đại đức Thích Thanh Mạnh vẫn giữ vững khí tiết của một nhà sư­ giác ngộ phụng đạo trọng đời. Địch bất lực đem bắn Đại đức ở nhà tù Máy Chai. Tại  chùa Tây Quan, xã Liêm Hải (Trực Ninh), là căn cứ liên lạc của tỉnh giữa Trực Ninh với tỉnh Thái Bình. Địch phát hiện đã đem quân về vây chùa, đốt nhà tổ, bắt cụ sư Hoàng Văn An về bốt An Lãng tra tấn hăm dọa không được, chúng lại dùng thủ đoạn mua chuộc dụ dỗ nhưng đều bất lực trước khí tiết của cụ. Giặc đã tra tấn đến chết và buông xác cụ sư ra sông Hồng. Trong thời kỳ chống Pháp, Đại đức Thích Thanh Thông, trụ trì chùa Thọ Vực, xã Xuân Phong (Xuân Trường) là chủ tịch Mặt trận Liên Việt xã, Đại đức khoác áo thiền đi khắp các miền quê trong vùng vận động nhân dân tham gia kháng chiến, gây dựng nhiều cơ sở trong địch hậu. Đại đức bị địch bắt và bắn Đại đức ngay tại cổng chùa. Trước khi bị hành hình, Đại đức Thích Thanh Thông ung dung nêu cao khí tiết của một bậc chân tu yêu nước, niệm phật, coi nhẹ cái chết, trọng đạo lý, được nhân dân trân trọng, noi gương.

Những tấm gương "Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh" của các vị chư tôn yêu nước, các chiến sĩ, liệt sĩ pháp danh là minh chứng cao đẹp cho phương châm hoạt động "Đạo pháp dân tộc - xã hội chủ nghĩa" của Phật giáo dân tộc. Đất nước hòa bình, có nhiều chiến sĩ pháp danh phục hồi giáo phẩm, tiếp tục con đường tu hành. Trong sự nghiệp phát triển đất nước hôm nay, cùng với các tăng ni, phật tử, các chiến sĩ pháp danh năm xưa luôn nêu cao tinh thần đại đoàn kết dân tộc, tham gia tích cực các phong trào thi đua yêu nước, xây dựng giáo hội đoàn kết, trang nghiêm "hoằng dương Phật pháp, lợi lạc quần sinh".