Những con đường vốn dài như thế

Tôi lôi ra nào là những đôi dép cao su với chiếc thì đứt quai chiếc thì mòn đế, mấy thùng sách báo cũ, cái nạng ông chống khi bị tai nạn xe đã lâu, mấy đôi quang gánh mà mẹ vẫn dùng lúc sanh tiền… và ở xó góc tôi thấy chiếc xe đạp cũ của mẹ được bố che bụi bằng mảnh vải xỉn màu. Chiếc xe đạp này, lâu lâu tôi cũng hay gặp bố lấy nó ra lau chùi, sơn sửa, cặm cụi lau lau, ngắm ngắm, mặc dù nó không còn được gia đình dùng đến nữa. Nhớ có lần thằng em tôi bàn với bố bán chiếc xe đạp ấy đi để rộng chỗ còn chất đồ đạc, với lại để đấy không dùng đến cũng hỏng. Lúc ấy, bố không nói gì chỉ im lặng mang chiếc xe lên phòng mình rồi trả lời em tôi bằng một giọng ngậm ngùi, “ừ thì tao để chỗ khác cho tụi bay rộng cái nhà kho, còn chiếc xe đạp này chết tao mang theo chứ không bán”. Sau đó, ông im lặng suốt cả tuần. Bố giận, tôi biết điều đó.

Chiếc xe đạp ấy ngày xưa đã gắn bó với bố mẹ và với gia đình tôi một thời gian rất dài. Nhớ ngày trước bố hay kể với tôi, rằng lúc bố và mẹ yêu nhau, bố hay đèo mẹ bằng chiếc xe đạp ấy trên con đường về nhà mẹ, để rồi bố lại lặn lội đạp về nhà mình, ngược nắng, ngược gió, và ngược cả con đường nhà mẹ nữa. Trên quãng đường ấy bố mẹ tâm sự với nhau; mẹ hay với tay hái hoa bên đường rồi tinh nghịch cài vào tóc bố, bố để yên và cười (mặc dù ngượng chết đi được, vì ai đi qua cũng nhìn bố khúc khích cười) trên chiếc xe ấy tình yêu đã chớm nở và lớn lên. Bố và mẹ yêu nhau như thế. Thế rồi bố mẹ lấy nhau, ngày rước dâu bố cũng chở mẹ trên chiếc xe đạp ấy; mẹ về làm dâu nhà bố, con đường về bỗng ngắn hơn vì nhờ có mẹ.

Và rồi tôi ra đời. Tôi nhớ những giọt mồ hôi của mẹ thấm đầm trên gấu áo, nhớ những vòng xe lăn đều của mẹ. Dường như cuộc sống luôn ghen tỵ với tình yêu hạnh phúc. Ngày bố bị tai nạn lao động, tôi không thấy mẹ khóc hay vì mẹ không còn đủ sức để khóc nữa; những giọt nước mắt đã được thay bằng những giọt mồ hôi ướt đẫm đường về. Hằng ngày mẹ phải đạp xe mấy chục cây số đi chợ huyện lấy hàng, trưa lại đạp ngược đường về để vào bệnh viện chăm sóc cho bố, những vòng xe cứ hì hục quay, những con đường vẫn cứ như dài thêm ra đến vô tận, không có điểm dừng. Đôi lúc tôi hỏi mẹ mệt không? Mẹ bảo tình yêu của mẹ với bố với gia đình đã chiến thắng cái mệt của những vòng xe ấy. Tôi vẫn thường hay mong những con đường ấy ngắn dần đi, những hàng cây hãy vươn thật cao, thật xa để che nắng, che mưa cho những con đường dài và cho cả mẹ nữa.

Ngày mẹ sanh em bé là thằng Tũn em trai tôi, cái đêm mẹ đau bụng dữ dội, bà đỡ bảo sanh khó phải mang đi nhà thương, bố đạp xe cuồng đôi chân, cuồng những vòng quay, những con đường ngắn lại, em tôi ra đời, còn mẹ… mẹ không còn một lần đạp xe trên những con đường đã cũ nữa. Tôi khóc. Bố khóc. Và thằng nhỏ em cũng khóc. Chiếc xe nằm chỏng chơ quay những vòng xe đã lỡ.

Ngày hai chị em đi học, tôi hay đi đón nó, tôi chở nó trên chiếc xe của mẹ và ngồi nghe nó huyên thuyên kể lể bao nhiêu là chuyện; tôi thấy có khi mắt tôi phải nheo lại vì nắng, lại có những lúc mưa tạt vào mặt đến rát cả da… bấy giờ tôi mới biết được những vòng xe của mẹ ngày xưa nặng như thế nào. Tôi kể cho nó nghe không biết bao nhiêu là chuyện mà quên mất chuyện về những vòng quay của mẹ trên con đường chúng tôi đang đi.

Tôi nhâm nhi mấy câu hát ấy suốt quãng đời ngồi trên ghế nhà trường, những cái ngày còn còng lưng đạp xe thật xa để đến lớp, mồ hôi ướt đầm lưng áo; thằng em ngồi sau lấy sách vở quạt cho cái lưng ấy, nghĩ đến mà thương. Những ngày ấy, chúng tôi hay ước về một chiếc xe máy mà tiếng xe nổ bành bạch át được tiếng xích xe sàn sạt cả quãng đường về. Bố vẫn thường hay mắng bọn chúng tôi, bố bảo “thời bố còn phải đi bộ cả chục cây số mới đến lớp được, ước mơ có chiếc xe đạp là quá xa vời, tụi bay sướng quá hóa hư hết…”.

Tôi xa nhà, lên thành phố đi học. Phố xá rộng, nhà cao tầng khang trang, xe cộ trên đường giăng giăng như mắc cửi, ngoài xe hơi còn hầu hết là xe máy, tôi cũng quên những guồng xe đạp. Nhà đã sắm xe máy nhưng bố không đi, bố vẫn giữ thói quen mỗi sáng đạp xe đi quanh xóm như để tập thể dục; và mỗi lần tôi về quê thì bố lại lấy xe đạp ra bến xe chở tôi về chứ không để thằng em đi đón tôi bằng xe máy. Bố bảo tôi giống mẹ, trên con đường về bố lại bắt gặp hình ảnh mẹ đâu đấy, ngồi sau bố tôi lại nhớ về quê, về mẹ, về những con đường tôi đã quên, về những điều mà tôi đã lỡ… những vòng xe vẫn quay đều, quay đều.

Ngày bố bị tai nạn xe, cái xe đạp bị gãy cả bánh, thằng em định vứt đi nhưng bố ngăn lại không cho. Bố khỏe, bố tự tay sửa lại nó rồi đem cất vào nhà kho, lâu lâu mới lấy ra đi vài vòng… cho đỡ nhớ, dường như bố sợ nó đau, sợ làm hỏng, làm gãy nó – kỷ niệm mà bố gìn giữ cả đời.

Bố yêu nó, yêu chiếc xe đạp ấy, yêu cả những kỷ niệm, và hơn hết nó ẩn chứa hình ảnh của mẹ, của tình yêu và cả chúng tôi nữa.

Tôi vẫn hay bắt gặp các bà các mẹ đi chợ sớm trên những chiếc xe đạp nặng nề nhưng chan chứa yêu thương. Những cô bán gạo chở gạo quanh các xóm làng, bóng in dài trên những chặng đường xa , mồ hôi của họ thấm dài trên cát bỏng, làm bụi cũng thôi mịt mù buổi nắng trưa. Những nụ cười giòn tan vẫn ngược đường cát bỏng, ngược những vòng xe quay chậm, ngược những con đường của yêu thương.

“Đi qua những ngày mưa ta mới yêu thêm những ngày nắng”, phải chăng, bố mẹ đi qua những cơn mưa để rồi yêu nhau và rồi đi qua nhau, chỉ còn tình yêu bố mẹ dành cho nhau, và dành cho chúng tôi nữa quay tròn quay tròn như những vòng xe. Những con đường vốn đã dài như thế! ■

Tạp Chí Văn Hóa Phật Giáo số 167