Thân nợ

Ngày 29 tháng 9 năm 1958

Thân của chúng ta: Thực ra, không có phần nào trong đó thực sự là của chúng ta. Chúng ta đã nhận nó từ các loài động vật và thực vật — từ heo, tôm, gà, cá, cua, bò, v.v., và tất cả các loại rau, trái cây, và ngũ cốc, đã được chế biến thành thức ăn cho chúng ta, mà thân đã nhai, tiêu hóa và biến thành máu nuôi sống các phần thân thể khác nhau. Nói cách khác, chúng ta đã lấy những thứ được nấu chín và biến chúng trở lại thành những thứ sống: tai, mắt, tay, chân, thân thể, v.v. Những thứ này sau đó trở thành nam hay nữ, được ban cho các cấp bậc và danh hiệu, và rồi cuối cùng chúng ta bị cuốn vào tất cả những quy ước này. Thực ra, đầu của chúng ta giống đầu rau diếp, tóc ta là tóc heo, xương ta là xương gà và xương vịt, cơ bắp ta là cơ bắp bò, v.v. Không có phần nào thực sự là của ta, nhưng ta lại tuyên bố sở hữu toàn bộ và nói rằng thân là cái này, cái kia. Chúng ta quên đi các chủ sở hữu nguyên thủy đã cho ta nhận tất cả, vì thế ta chiếm hữu chúng. Đúng thời điểm họ sẽ đến lấy lại, nhưng chúng ta không sẵn lòng trả, điều này dẫn đến những rắc rối, phức tạp, và khiến chúng ta đau khổ khi cái chết đến gần.

Nếu tất cả các loài động vật mà chúng ta đã ăn đều bước ra từ mỗi người chúng ta ngay bây giờ (ở đây tôi không nói về những loài lớn, như bò và trâu; chỉ nói những loài nhỏ như — tôm, cá, hàu, cua, gà, vịt, và heo) thì sẽ không đủ chỗ cho tất cả trong thiền đường này. Không ai còn có thể sống ở đây trong ngôi chùa này nữa. Mỗi chúng ta đã ăn bao nhiêu heo, vịt, gà, và tôm? Bao nhiêu giỏ cá? Nếu chúng ta có thể tính toán tất cả, ai biết con số sẽ là bao nhiêu — tất cả các loài động vật mà chúng ta đã tự tay giết hoặc do người khác giết để lấy thức ăn.  Bạn không nghĩ rằng những con vật này sẽ đến để đòi nợ sao? Nếu ta không có gì để trả cho chúng, chắc chắn chúng sẽ lấy lại mọi thứ mà ta có. Ngay khi chúng ta đứng trước cửa tử thần: Đó là lúc chúng sẽ vây quanh ta để đòi nợ. Nếu ta không có gì để trả, chúng sẽ đánh ta gục. Nhưng nếu ta có đủ để trả cho chúng, ta sẽ thoát nạn.

Nói cách khác, nếu chúng ta phát triển được nhiều phẩm hạnh bên trong, chúng ta sẽ có thể đối mặt với bất kỳ nỗi đau nào mà ta phải chịu đựng, bằng cách trả lại cho thân một cách thanh thản — tức là, bằng cách buông bỏ sự chấp trước vào thân. Đó là khi chúng tasẽ có bình an. Chúng ta cần nhận thức rằng thân đang rời bỏ ta và để ta đi, từng chút một, mỗi ngày. Nhưng chúng ta chưa bao giờ rời bỏ thân, chưa bao giờ để nó đi cả. Chúng tagắn bó với nó bằng mọi cách, cũng giống như khi ta ăn thức ăn: Chúng ta gắn bó với thức ăn, nhưng thức ăn thì không gắn bó với ta. Nếu chúng ta không ăn nó, nó sẽ không kêu một tiếng nào. Tất cả mọi gắn bó đều đến từ phía chúng ta mà thôi.

Niềm vui mà chúng ta nhận được từ thân là dục lạc thế gian: tốt trong khoảnh khắc rồi sau đó thay đổi. Nó không hề kéo dài hay vĩnh cửu. Hãy chú ý đến thực phẩm mà bạn ăn: Khi nào thì nó ngon và hấp dẫn? Nó chỉ trông ngon và hấp dẫn khi được sắp xếp đẹp mắt trên đĩa. Nó chỉ ngon trong khoảnh khắc ngắn ngủi khi nó ở trong miệng bạn. Sau khi đi xuốngcổ họng, nó trở nên như thế nào? Và khi nó xuống đến ruột và ra khỏi đầu bên kia, nó sẽ như thế nào? Nó liên tục thay đổi. Chỉ nghĩ về những điều này, cũng đủ khiến bạn thất vọng với mọi thứ trên thế gian này.

Dục lạc thế gian chỉ hấp dẫn khi còn mới mẻ, nóng sốt, như cơm vừa nấu xong được bới ra đĩa, còn bốc hơi, nóng hổi. Nếu bạn để cơm nguội, nó sẽ không còn vị nữa. Nếu bạn để nó khô cứng, bạn không thể nuốt được; và nếu bạn để nó qua đêm, nó sẽ hỏng và bạn phải vứt đi.

Còn Pháp lạc thì giống như ánh sáng của những vì sao hoặc màu của vàng. Ánh sáng của những vì sao sáng rõ, lấp lánh. Ai nhìn thấy đều cảm thấy bình yên và tươi mới. Bất cứ khi nào người trầm cảm nhìn lên bầu trời sao, nỗi trầm cảm của họ đều biến mất. Còn màu của vàng, luôn lấp lánh và vàng rực. Dù vàng được làm thành gì đi nữa, màu sắc của nó không thay đổi. Nó luôn lấp lánh và vàng rực như nó vẫn luôn vậy.

Tương tự, Pháp lạc luôn bền vững và luôn mang lại niềm vui cho người thực hành. Vì lý do này, người trí sẽ tìm kiếm niềm vui trong Pháp, bằng cách từ bỏ những dục lạc thế gianvô nghĩa, không giá trị, để đổi lấy niềm vui bền vững bằng cách thực hành thiền cho đếnkhi tâm trí và hành động của họ đạt đến mức độ hoàn hảo, đẹp đẽ và tinh khiết, vượt lên trên mọi hành động, mọi phiền não và khổ đau.

Diệu Liên Lý Thu Linh -3.2025

(Chuyển ngữ từ BODILY DEBTS, trích sách “Food For Thought” – Thực Phẩm Tâm, tác giả: Đại trưởng lão thiền sư Dhammadharo.  Tỳ khưu Thanissaro chuyển ngữ từ tiếng Thái) © 1995