Tâm tình cùng người trẻ

ĐÔI LỜI TÂM SỰ

Tôi được sinh ra lúc 7 giờ 30 sáng ngày mùng 4 tháng giêng đầu xuân năm Canh Tý, nhằm ngày 31 tháng 1 năm 1960 tại Bình Dương và lớn lên trong gia đình thuộc lớp nghèo thành thị. Cha tôi có nhiều vợ, tám anh em chúng tôi thuộc dòng thứ hai. Từ khi mở mắt chào đời tôi đã mang trong mình chứng bệnh nan y “đau ban khỉ”. Tôi may mắn thoát chết trong đường tơ kẽ tóc nhờ người thầy phương xa ở núi Bà Đen - Tây Ninh hết lòng cứu chữa. Ông bà nội vì thương cháu bệnh hoạn nên đã nhận nuôi tôi từ khi còn nhỏ. Cha mẹ tôi lập nghiệp ở Gò Vấp - Tỉnh Gia Định, nay thuộc Quận Gò Vấp – TP.HCM.

Lúc 5 tuổi tôi được ông bà cho đi học cùng với người anh cùng cha khác mẹ hơn tôi 3 tuổi. Thời gian học ở đây cả ngày nên anh em có dịp thưởng thức món cơm mo cau với cá nướng miệt vườn. Tôi đặc biệt thông minh cực kỳ, chỉ trong thời gian chưa đầy 3 tháng mà tôi đã đọc thuộc lòng bản cửu chương từ hai đến chín ngược xuôi không vấp một số, tôi đọc báo giống như người lớn không sai một chữ. Tuy tuổi nhỏ thông minh, lanh lợi nhưng tính tình lại bướng bỉnh, lì lợm, ngang tàng. Tôi cùng đi học với hai người vai lớn trong gia tộc, đáng lẽ phải kêu bằng chú vì là con của bà Út, em ông nội tôi, nhưng tôi lại kêu bằng thằng Méo, thằng Sẹo vì thiếu hiểu biết và nghịch ngợm. Trong lúc chú cháu đang cùng nhau đùa giỡn, chú Méo vô tình làm tôi té đau, thế là tôi nộ khí xung thiên, lấy thước bản đánh hai anh em chú một trận tơi bời. Hai chú tức quá về mắng vốn với ông nội, vậy là tôi bị một trận đòn nhừ tử. Trong lúc bị đánh tôi vùng bỏ chạy qua vườn nhà kế bên và núp ở đó không chịu về. Ông nội tức quá kêu trời, kêu đất, “bớ ba hồn chín vía mày Lực, hãy mau về đây, nếu không tao sẽ giết mày!” Bà nội tôi vì thương cháu, sợ quá nên quỳ xuống lạy ông mong ông bỏ qua vì tôi còn nhỏ dại. Nhờ bà nội xin nên ông cũng bớt giận và tha thứ cho tôi. Tôi có thói quen đi học viết tay trái và làm bất cứ việc gì cũng bằng tay trái. Cô giáo ngày xưa quả đúng là nhà giáo đạo đức, tôi ngang bướng, lì lượm mỗi ngày nên luôn bị ăn đòn vì viết tay trái. Cô rất kiên trì sửa sai cho tôi bằng mọi cách, nhờ vậy tôi đã bỏ được thói quen viết tay trái.

Đến năm 1966, mẹ tôi đã có thêm 3 em và 1 đứa đang nằm trong bụng. Hoàn cảnh khó khăn nên tôi được kêu về Gò Vấp để phụ mẹ giữ em. Vì là con trai lớn nên tôi cũng “mười hai bến nước, trong nhờ đục chịu”. Chỗ cha mẹ tôi đang ở là nơi nổi tiếng ăn chơi nhất vùng Sài Gòn, Chợ lớn. Tôi tiếp tục được đi học nhưng vào trường tư thục của Ma Sơ học mẫu giáo, suốt một tuần lễ chỉ đánh vần A B C nên tôi chán quá về nói mẹ xin cho học lớp năm và tôi đã được chuyển lớp. Một năm sau tôi chuyển về trường học nhà nước để được miễn học phí. Vậy là trong vòng ba năm liền tôi chỉ học mỗi lớp năm. Còn ba tháng nữa mãn khóa ở trường tư thục, tôi vì ham chơi nên bị xe đụng gãy chân phải, suốt thời gian điều trị hết 2 tháng chân tôi mới lành lại. Vậy mà tôi vẫn lãnh chiếc vé hạng nhì toàn năm. Cha tôi tuy việc học dở dang ở tuổi 12 nhưng lúc nào cũng quan tâm, khích lệ con cái học tập bằng cách khen thưởng, động viên mỗi tháng. Thế là suốt quá trình tiểu học tôi đều được đứng nhất mỗi năm. Bao nhiêu giải thưởng trong 5 năm liền tôi đều lượm hết, chẳng bỏ sót một tháng nào. Lúc này mẹ tôi đã sinh 6 đứa em và một đứa còn đang nằm trong bụng. Thời tiểu học tôi được ưu tiên đi thi đố vui giữa các trường nhằm nâng cao kiến thức cho học sinh. Ấy thế mà khi thi vào lớp Đệ Thất tôi chỉ đậu chiếc vé vớt thứ 228, thật dở hơi làm sao. Cả trường đều nhìn tôi với cặp mắt khác lạ, “trò Long sao lạ vậy cà?” Bước vào giai đoạn chuyển tiếp, tôi không còn là một học sinh ngoan giỏi mà lúc này chỉ học đủ điểm lên lớp bằng cách học lóm, học xong rồi trả lại liền cho thầy cô.

Bây giờ tôi sẽ tâm sự cùng các em, cùng người trẻ lý do vì sao tôi bị mất năng lực học tập quá nhanh như vậy. Xin thưa với các em, tôi đã biết hút thuốc, uống rượu và cờ bạc lai rai từ năm 1967. Chắc chắn các em rất khó tin nhưng đây lại là sự thật. Các em biết đó, tôi là mẫu người nhỏ con nhưng chắc nịch, chỉ cao 1m55 nhưng ngang tàng và lì lượm vô cùng, chưa từng biết sợ thứ gì. Tuổi nhỏ tôi rất thông minh, lanh lợi, nhưng ngược lại tôi bị đam mê, sa ngã quá sớm nên vào đời với 3 chìm 7 nổi 9 cái lênh đênh, giờ ngồi ngẫm lại mà kinh sợ vô cùng. Làm ác cũng con người đó, làm thiện cũng con người đó, không có ai khác thế vào; nhưng làm ác dễ hơn làm thiện, làm ác không cần ai chỉ dạy, giống như trái banh lăn từ trên cao xuống; làm thiện lại rất khó, giống như trái banh lăn ngược lên chỗ cao, sơ ý một chút thì trái banh trả về chỗ cũ. Mới ngày nào giờ tôi đã ngoài 50 tuổi, vậy mà vẫn chẳng giúp ích được cho ai. Đời người quả thật mong manh, khi biết được đã quá muộng màng, hèn gì mà ta nghe nói:

Ta cứ ngỡ trần gian là cõi mộng,

Thế cho nên tất bật đến bây giờ.

Nguyên nhân nào khiến tôi biết hút thuốc quá sớm, xin chia sẻ cùng các em chút chuyện trong nhà. Cha tôi ngày xưa tuy nghèo nhưng rất chơi sang, ông toàn hút thuốc CAPSTAN, một loại thuốc cao cấp thời xưa, cứ mỗi tuần mẹ tôi lại mua 2 cây bỏ trong tủ. Mỗi tuần vào chiều thứ bảy nhà tôi đều làm tiệc chiêu đãi gia đình. Cha tôi ngồi uống rượu, hút thuốc ngon lành, ra vẻ ta đây hào hoa phong nhã lắm. Tôi đã có máu của cha trong người và là người giống cha nhất nhà, con nhà Tông không giống lông cũng giống cánh là vậy. Tôi chỉ giống cha ở bản chất tự lực, không ỷ lại vào người khác. Tôi hơn cha ở điểm ngu si, khi rơi vào đam mê hưởng thụ thì không còn biết đường về. Thật ra tôi được cha mẹ kỳ vọng rất nhiều, sau khi đi tu lâu lâu tôi mới có dịp thăm cha. Ông vẫn thường hay nhắc đi nhắc lại “thầy mà biết khôn thì giờ có tệ lắm cũng làm tới Tỉnh trưởng”. Tôi cười nói, “con làm Tỉnh trưởng để làm gì?” Ba tôi ờ, ờ. Để ba không phát hiện mất thuốc, tôi phải canh ông khui đến gói thứ ba hoặc thứ tư thì lại chôm một gói. Nơi chỗ tôi ở thường có rất nhiều sòng bạc, bầu cua xí ngầu, nhậu nhẹt linh đình ngày nào cũng như ngày nấy. Tôi lòng vòng các nơi để kiếm chác chút ít. Tuy tuổi nhỏ nhưng tôi lanh lẹ nên được mấy tay bợm nhậu nhờ đi mua rượu, cứ mỗi lần như thế tôi đều được thưởng một ly. Tôi đã biết hút thuốc, uống rượu như một người lớn từ khi đó.

Các em thấy chưa, các em bây giờ diễm phúc hơn tôi nhiều vì không bị lôi kéo họp nhóm bụi đời như tôi hồi đó. Mẹ tôi một hôm phát hiện tôi đang hút thuốc trong nhà xí, bà kiên nhẫn đứng đợi tôi bên ngoài và tin chắc sẽ cho tôi một trận nên thân, “tao coi mày còn chối nữa hay không?” Tôi ma lanh mưu mẹo đủ điều, việc gì có sách mách có chứng tôi mới chịu, còn không thì thôi. Tôi ở bên trong súc miệng thật kỹ rồi hiên ngang bước ra bên ngoài như không có chuyện gì, mẹ tôi liền chụp tay nói “mày còn chối nữa không?”, tôi liền chối leo lẻo “má thấy con hút thuốc hồi nào, bằng chứng đâu, không tin má cứ ngửi miệng con coi?” Thế là bà phải chịu thua, tức muốn ói máu. Tôi bắt đầu giai đoạn chuyển tiếp vào trung học, lúc này ba tôi đã bị bắt đi lính quân dịch, một mình mẹ nuôi tám đứa con. Xưa nay bà chỉ làm một việc nội trợ và chờ vào phụ cấp của cha, đùng một cái mọi chuyện thay đổi quá bất ngờ. Mẹ tôi một tay bồng em bé, một tay ra chợ mua gánh bán bưng. Tôi là người theo mẹ sát cánh từ buổi đầu, đi học một buổi, phụ mẹ bán một buổi, khi đi học tôi vẫn đem theo đồ bán vào lớp cho đám bạn học. Lúc này nhu cầu tiêu xài của tôi cũng hơi lớn vì đã biết đam mê cờ bạc. Tôi thỏa thuận với mẹ mua đứt bán đoạn, lời ăn lỗ chịu và mẹ tôi đồng ý. Trong đầu tôi thời gian đó chỉ biết làm sao có tiền mà thôi chứ không còn biết gì khác. Dù hoàn cảnh gia đình khó khăn như vậy tôi vẫn thấy bình thường, chỉ tranh thủ làm sao có được nhiều tiền để vui chơi thỏa thích. Cuối cùng tôi tự bỏ nhà ra đi theo đám bụi đời sống bằng nghề nhập nha, chôm chỉa để tự do tung hoành vui chơi, hưởng thụ.

Các em bây giờ hãy mở mắt sáng ra, tôi đã bị lầm lỗi từ tuổi ấu thơ, tôi đã nhóm bụi trần khi còn quá nhỏ, tôi không được hưởng sự trong trắng của tuổi học trò như các em bây giờ. Tôi muốn nói ra đây để cho các em thấy mình là tương lai sáng ngời của đất nước, là trụ cột của gia đình, là nơi nương tựa vững chắc của nhân loại. Các em phải làm sao cho xứng đáng là người trẻ khi bước vào đời mà không bị bụi trần che phủ như tôi, nếu các em tin tưởng lời khuyên của tôi thì tôi tin chắc các em sẽ là người tốt trong hiện tại và mai sau, vì các em đã tìm được chân lý sống của cuộc đời mà không phải mất thời gian.

Tháng tư năm 1975 đất nước Việt Nam hoàn toàn thống nhất, cha tôi trở về với đôi bàn tay trắng, tôi bây giờ đã trở thành đứa trẻ bụi đời. Chiến tranh đã làm cha tôi mất hẳn tinh thần tự lực cánh sinh, ông mệt mỏi chẳng muốn làm gì mà cứ tàn tàn ngày hai buổi nhậu cho qua ngày tháng, mẹ tôi lúc này càng mang thêm gánh nặng. Vì chính sách mở rộng nên cha tôi phải đi làm nhà nước mới có đủ lương thực cho các em tôi ăn. Bạn bè tôi lần lượt được mời đi cải tạo dài hạn, tôi may mắn không nằm trong số đó nhưng tình trạng gõ cửa đọc lệnh bắt nửa đêm đối với thành phần bất hảo đã trở thành phong trào. Cho đến tháng ba năm 1976, đợt thanh niên xung phong đầu tiên xây dựng vòng đai xanh thành phố được phát động rộng khắp, tôi khôn ngoan đăng ký tham gia để làm lại cuộc đời. Lúc này tôi vừa tròn 16 tuổi, cái tuổi ăn chưa no, lo chưa tới. Cha mẹ tôi biết được nhiều lần tới năn nỉ và thuyết phục tôi ở lại để tiếp tục việc học nhưng tôi nhất quyết không nghe. Lần đầu tiên tôi làm lại cuộc đời, làm mới lại chính mình với cái quần kéo lên tới nách và chiếc áo dài quá gối cùng với chiếc nón tai bèo quá cỡ thợ mộc; mỗi ngày phải lội bộ từ 5 đến 10 km để đắp đập, đào kênh từ 5 giờ sáng đến 5 giờ chiều, tối ngày dìm mình dưới sình, dưới nước với cục cơm vắt buổi trưa hòa lẫn nước sình làm canh cùng với muối đậu phộng khô khóc giữa cánh đồng cháy nắng không cây. Vậy mà tôi vẫn lớn lên và trưởng thành theo năm tháng.

Trước đó ba tôi đã dán bố cáo từ tôi trên khắp nẻo đường. Một tháng đầu trôi qua sau những tháng ngày vất vả, nhọc nhằn, tất cả huynh đệ chiến hữu đều được cấp giấy phép về thăm nhà, riêng tôi thì xin đăng ký ở lại. Lúc này tôi đã cương quyết nói không với cha mẹ và gia đình. Chỉ trong một tháng mà tôi trở thành một con nghé đen thủi, đen thui chỉ gặm cỏ khô sống qua ngày qua tháng. Trong số những bạn bè đi chung ai cũng về gặp lại cha mẹ, người thân với những lời hỏi han thâm tình, “sao bây giờ con ốm quá, đen quá, con có đủ sức khỏe, đủ khả năng để phục vụ lâu dài không con?” Cha mẹ nào có muốn cho con trẻ khổ, vì hoàn cảnh đất nước trong giai đoạn mới thống nhất nên mới chấp nhận để con đi thanh niên xung phong. Gia đình nào cũng gặp lại người thân tay bắt mặt mừng, riêng nhà tôi thì không có được những phút giây ấy. Động lòng trắc ẩn vì thương nhớ con, trước đó cha tôi đã tuyên bố từ tôi cũng có nhiều lý do xác đáng. Ba năm bị bắt buộc đi lính vì lý do tổng động viên khẩn cấp, lúc đó cha tôi đã có 12 đứa con với 4 bà. Ngày ba tôi trở về sum hợp với gia đình thì biết được tôi đã đi hoang, sống du thủ du thực với những tên đầu trộm đuôi cướp. Cha đã nhiều lần thuyết phục, khuyên tôi quay về để học hành cho đến nơi đến chốn nhưng tôi kiên quyết nói không. Vì sợ liên lụy, dính líu trong hai chế độ ảnh hưởng đến kinh tế và chính trị của gia đình; lúc này còn là thời quân quản chưa có luật lệ rõ ràng, nhiều chuyện xảy ra con làm xấu mà cha mẹ phải chịu lây, hoặc cha mẹ có lý lịch đen sẽ làm con cái bị ảnh hưởng đến công ăn việc làm; vì lý do đó cha tôi làm đơn từ con để khỏi phải liên lụy gia đình. Nhưng cha mẹ nào lại không thương con vì là núm ruột chính mình mang nặng đẻ đau. Hôm sau cha tôi đã có mặt tại đơn vị rất sớm, tôi ngạc nhiên đến không thể ngờ. Tôi cứ nghĩ cuộc đời mình tới đây không còn tình thương của cha nữa, nhưng mọi việc đã khác xa với những gì tôi nghĩ. Từ đó hình ảnh của cha đã đưa vào tâm khảm tôi, như thúc giục, như động viên, như an ủi, như dỗ dành, như nhắc nhở bằng tất cả tấm lòng yêu thương trìu mến, cho tôi có thêm nghị lực và niềm tin yêu trong cuộc sống.

Tôi vào đời là như thế đó, vào đời với tuổi thơ lẫn lộn bụi trần kèm theo chút buồn-vui-được-mất. Tôi muốn tâm tình cùng các em nhiều lắm nhưng lực bất tòng tâm. Bây giờ các em hãy cùng tôi khám phá bí mật của cuộc sống để có đủ niềm tin và nghị lực vươn lên làm đẹp cuộc đời, làm đẹp chính mình.

 

SVTN tại khóa bồi dưỡng kinh nghiệm hoằng pháp và hoằng pháp viên tại Thái Nguyên-ảnh: Điều Ngự Tử

Thường Chiếu, ngày 5 tháng 5 năm Tân Mão - Phong Trần Trúc Giác

KHÔNG KHINH THƯỜNG TUỔI TRẺ

Sau khi đức Phật thành đạo dưới cội Bồ đề, Ngài thấy rõ ràng chúng sinh thăng lên lộn xuống trôi lăn trong 6 nẻo luân hồi bởi do mình tạo tác. Mình làm lành được hưởng phước thì sinh ba cõi là người, Atula, trời; ngược lại nếu làm ác thì bị đọa 3 đường dữ là địa ngục, ngạ quỷ và súc sinh. Đó là quy luật nhân quả tuần hoàn của một chúng sinh, không có một đấng thần linh, thượng đế nào ban phước giáng họa theo quan niệm của một số người thời xưa.

Hỡi các em, các người trẻ, các em cần phải có niềm tin về chính mình và các em chớ nên khinh thường mình mà tự hủy hoại năng lực sống hiện có nơi mỗi người. Giờ các em hãy nghe câu chuyện đối đáp giữa đức vua Ba tư nặc và đức Phật của chúng ta. Hai vị này cùng đồng một tuổi nhưng một vị làm vua và một vị làm Sa môn xuất gia hành đạo. Vua Ba tư nặc không tin Sa môn Cồ đàm còn quá trẻ lại có khả năng giác ngộ như một vị Chánh đẳng giác. Ông ta đã nói, “Trẫm biết rất nhiều các Sa môn thượng thủ, các Bà la môn thông tuệ nắm quyền các giáo phái, chưa ai dám khẳng định mình đạt Vô thượng giác ngộ. Sa môn Cồ Đàm còn quá trẻ và xuất gia chưa được bao lâu sao có thể cho mình đã vượt thoát sinh tử?” “Này đại vương, Ngài nên biết trên đời này có 4 loại người và vật không nên khinh thường vì trẻ tuổi. Đó là một vị vương tử trẻ, một con rắn trẻ, một ngọn lửa nhỏ và một vị tỳ kheo trẻ”. Đứng về phương diện lâu xa để thành tựu mỹ mãn trong cuộc sống, từ ngàn xưa đến nay xã hội vẫn trân trọng, quý kính các bậc trưởng lão và người lớn tuổi vì một nhân cách sống tuyệt vời làm mô phạm cho xã hội thường là những bậc cao niên; nhưng về phương diện tài năng xuất chúng thì không thể luận tuổi tác lớn hay nhỏ, biết đâu nhiều đời nhiều kiếp các Ngài đã làm thuần thục một việc nào đó nên bây giờ mới thành tựu như vậy; đó không phải là chuyện ngẫu nhiên hoặc do ai sắp đặt mà chính là nghiệp lực hay nguyện lực của các vị Bồ tát đi vào đời để cứu độ chúng sinh. Do đó chúng ta không nên khinh thường người và vật trẻ tuổi.

Một vương tử trẻ nhưng đã tiềm ẩn một vị Hoàng đế uy quyền, thế lực trong tương lai và có thể trở thành vị Chuyển Luân Thánh Vương, vị vua của các loài vua nắm quyền cai trị thiên hạ. Vua thì có hai hạng, vua minh quân và vua hôn ám. Khi đã thực chứng Phật Chánh đẳng giác, Thế tôn thấy rõ thói quen của con người là thường muốn chiếm hữu và thống trị thiên hạ. Chính vì vậy mà từ ngàn xưa cho đến nay, thế giới loài người không bao giờ chấm dứt chiến tranh vì lòng tham muốn quá đáng; do tham muốn chiếm hữu nên khi có quyền hành thế lực thì tìm cách vơ vét, bóc lột về cho mình, gây ra ân oán, hận thù không có ngày thôi dứt. Do khinh thường một vương tử trẻ là giai cấp nô lệ mà dòng họ Thích Ca sau này bị tàn sát một cách thê thảm, dã man. Câu chuyện xảy ra làm đau lòng nhân thế, chính đức Phật biết trước sự việc nên đã 3 lần khuyên can mà không tránh khỏi. Khi nhân quả đã hình thành thì hội đủ duyên ác báo hoàn tự hiện. Mọi việc xảy ra đều có nguyên nhân sâu xa của nó, vua Ba tư nặc vì muốn kết thân với dòng họ Thích nên đã cầu hôn để cưới công chúa. Không ngờ một số người có quyền thế trong cung chê vua Ba tư nặc thấp kém mà đánh tráo cô tỳ nữ. Hoàng tử Lưu Ly được sinh ra khi còn nhỏ thường về thăm quê ngoại, một hôm vô tình ngồi trên tòa cao của đức Phật do gia tộc dành riêng cho Ngài, Hoàng tử đã bị người dòng họ Thích sĩ nhục một cách thậm tệ, “mi là đứa con thuộc giai cấp phục vụ, nô lệ thấp hèn, mi không được quyền ngồi trên tòa tôn quý của Phật. Hoàng tử Lưu Ly bị khinh thường, coi rẻ quá đáng, “đường đường mình cũng là một hoàng thân quốc thích danh gia vọng tộc, cha mình là vị vua hùng mạnh nhất bấy giờ, vậy mà người bên ngoại dám chà đạp lên nhân phẩm và đạo đức của mình”; nghĩ vậy nên lòng căm phẫn dâng lên tột cùng, từ đó hoàng tử ôm mối hận thù và hẹn ngày rửa hận.

Đất nước Ấn Độ từ ngàn xưa cho đến nay luôn có truyền thống phân biệt giai cấp chủ và tớ theo quan niệm của đấng Phạm thiên. Ai sinh ra thuộc giai cấp phục dịch, nô lệ thì suốt đời phải chịu như vậy không có quyền thay đổi. Dòng họ Thích ca thuộc giai cấp chiến sĩ quý tộc nắm quyền cai trị nên đã quen thói tự cao tự đại, coi thường những người phục dịch. Chính đó là nguyên nhân làm dòng họ Thích sau này bị tiêu diệt. Đức Phật biết trước mọi việc nhưng vẫn không thể cứu vãn tình thế, Ngài đã từng khuyên vua Lưu Ly đó chỉ là chuyện quá khứ, vua không nên xem là mối hận mà hãy khoan dung, độ lượng, cảm thông và tha thứ. Đã làm người có ai không lầm lỗi, nếu lấy oán trả oán thì oán thêm chồng chất, không chỉ đối với một cá nhân mà còn liên hệ đến nhiều người tạo ra ân oán, hận thù không có ngày thôi dứt. Nhân quả chỉ chấm dứt khi hai bên biết thông cảm và tha thứ cho nhau. Hoàng tử Lưu Ly là con một vị vua hùng mạnh nhất thời đó, bị mạt sát, khinh rẻ và coi thường quá đáng nên vì sĩ diện và lòng tự trọng khiến tự ái, giận dỗi phát sinh. Chàng ôm mối thù không đội trời chung nên đã đem binh tàn sát dòng họ Thích không thương tiếc. Sự việc trên đã cho thấy rõ đức Phật không phải là người ban phước giáng họa, Ngài chỉ là vị thầy dẫn đường để chúng ta biết được điều hay lẽ phải, tốt xấu trong cuộc đời, làm được hay không là do nỗ lực của mỗi người. Cho nên, Ngài thường khuyên nhủ hàng đệ tử “hãy tự mình thắp đuốc lên mà đi, thắp lên với Chánh pháp”. Rõ ràng Phật dạy mọi việc nên-hư, thành-bại trong đời đều do mình tạo lấy, làm việc ác cũng là mình, làm việc thiện cũng là mình. Vậy làm thiện từ đâu và làm ác từ đâu? Từ nơi thân-miệng-ý của mỗi người. Khi xưa chưa biết tu thì thân-miệng-ý làm điều xấu ác, giờ biết tu thì ngay nơi thân-miệng-ý làm điều thiện lành tốt đẹp. Ý suy nghĩ, miệng nói năng và thân bắt đầu hành động, nếu sống gần gũi những người hiền thiện, đạo đức và cố gắng bắt chước thực hành thì chúng ta luôn làm những việc có ích cho đời; ngược lại sẽ làm khổ đau cho thiên hạ.

Trở lại việc hoàng tử Lưu Ly bị sỉ nhục quá đáng khi về thăm quê ngoại nên ôm mối hận thù. Nếu muốn rửa hận chàng phải làm vua mới có thể nắm được quyền hành mà khởi binh phục hận. Do vua cha Ba tư nặc chưa chịu truyền ngôi và bên cạnh còn có người anh là thái tử Kỳ Đà làm hy vọng nối ngôi không còn nữa. Mối thù năm xưa cứ văng vẳng bên tai làm cho hoàng tử nóng lòng, cương quyết phải rửa hận. Nhân ngày vua cha đi chinh phạt nước khác, hoàng tử Lưu Ly đã giết chết anh mình và tự xưng làm vua. Vua Ba Tư Nặc hay tin con như thế vì ức quá mà bị hộc máu chết ngay ngày hôm sau. Thời cơ đã chín, vua Lưu Ly tức tốc cử đại binh chinh phạt dòng họ Thích, Phật biết được nguyên nhân đã 3 lần khuyên can nhưng đều thất bại. Rồi cuối cùng việc cũng đâu vào đó, nghiệp báo đã hình thành nên cả dòng họ Thích gần như bị diệt vong. Thế giới con người vì si mê chấp ngã nên thấy mình là trung tâm của vũ trụ, lợi dụng con người thiếu hiểu biết nên một số người áp đặt những luật lệ thần quyền để dễ bề cai trị thiên hạ. Nạn kỳ thị chủng tộc, nạn phân biệt giai cấp làm cho con người càng ngày càng sống trong nỗi hiềm hận, thù hằn, ghét bỏ, muốn tiêu diệt lẫn nhau. Dòng họ Thích bị tiêu diệt cũng chính vì quá coi thường giai cấp cùng đinh nên mới bị quả báo.

Quay lại vấn đề các vị vương tử trẻ, về sau có thể họ sẽ lên ngôi và trở thành một vị vua minh quân. Như Phật hoàng Trần Nhân Tông của nước ta khi xưa, ông là vị vua Thiền sư đã làm nên lịch sử hào hùng cho dân tộc khi hai lần đánh bại quân Mông Cổ. Sau khi đất nước thanh bình, ngài giao quyền lại cho con và lên làm Thái thượng hoàng. Đến khi vua đã vững vàng an cư lạc nghiệp cho dân, Ngài giao quyền lại rồi xuất gia làm Sa môn Thích tử. Đến khi tỏ sáng đạo mầu, Ngài kết hợp giữa đạo và đời nhuần nhuyễn giúp mọi người sống an vui, hạnh phúc mà không lầm lạc, si mê nhờ giữ 5 giới và tu 10 điều thiện. Dân chúng sống yêu thương và hiểu biết hơn nên Phật giáo đời Trần là nét son vàng chói sáng đến ngày nay ai cũng đều biết đến và kính nể.

Theo tuệ giác của Thế tôn, Ngài thấu rõ bản chất đối lập rất lợi hại của 4 đối tượng trên. Một vương tử trẻ tuổi tương lai có thể trở thành một vị vua minh quân giúp dân chúng an cư lạc nghiệp trên tinh thần đoàn kết, yêu thương, giúp đỡ lẫn nhau. Ngược lại, vị vương tử trẻ có thể trở thành ông vua hôn ám, mê muội luôn làm đau khổ cho thần dân thiên hạ. Một con rắn nhỏ nếu là loại rắn độc thì tất cả đều phải tránh xa nếu không cũng có ngày mất mạng. Một ngọn lửa nhỏ có thể gây nên trận đại hỏa hoạn thiêu rụi tất cả nên chớ coi thường mà rước họa vào thân. Một chú sa di trẻ đã nhiều đời gieo trồng thiện căn tu tập, đã viên mãn công hạnh Ba la mật thì sẽ có thể giác ngộ nhanh chóng và tự tại như thường. Như thầy của chúng tôi đã xuất gia khi chỉ mới 7 tuổi, nay đã tròn 69. Từ một chú tiểu nhà quê theo cậu tập tành nếp sống nhà chùa, sau này có duyên lên thành phố theo học các lớp Phật học, làm đệ tử lớn của hòa thượng Vạn Đức, thành tựu chương trình Phật học nhưng đã bỏ phố lên núi tu theo hòa thượng Trúc Lâm, quyết nhận lại hòn ngọc vô giá mình đã bỏ quên từ lâu. Hiện giờ hòa thượng là Trưởng ban quản trị Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử Việt Nam, đang làm sống lại dòng Thiền hiện đại mà Sư ông chúng tôi đã ra sức gầy dựng và khôi phục. Sư ông đã từng nói nhiều lần trên pháp tòa trước Tứ chúng Tăng ni Phật tử, “tôi chỉ là người xương giống như ngài Bá Trượng Hoài Hải, còn thầy Nhật Quang trụ trì Thiền viện Thường Chiếu mới là người thịt giống Tổ Quy Sơn. Đây là hình thức truyền tâm ấn khéo léo của Sư ông, vậy mà đến giờ vẫn nhiều tín đồ Phật tử lầm tưởng mà coi thường. Một số người cứ nghĩ y bát đã về phương xa nên cứ mãi thần tượng vu vơ.

Đức Phật nói bài pháp này để phân tích cho chúng ta thấy sự lợi và hại của hai vấn đề đối lập nhau. Người con Phật phải có cách nhìn chín chắn để phát hiện mọi vấn đề ngay khi còn trong trứng nước, chớ nên khinh thường một con rắn nhỏ vì có thể đó là loài rắn độc cắn chết người như chơi; một ngọn lửa nhỏ nếu bất cẩn sẽ có thể thiêu rụi tất cả. Do đó chúng ta phải cẩn thận biết được nguyên nhân sâu xa của việc làm xấu ác hại người, hại vật, phải nên tìm cách chuyển hóa và diệt trừ chúng khi còn trong tư tưởng, phải càng phát huy hơn khi đã biết được đó là cội nguồn của an vui, hạnh phúc. Xã hội ngày nay ngày càng trẻ hóa đội ngũ lãnh đạo để tạo điều kiện cho giới trẻ sáng tạo, năng động, tích cực trong mọi hoạt động nhằm phát triển tài năng phục vụ đất nước. Nếu mọi việc chỉ chờ tre tàn măng mọc thì vô tình chúng ta coi thường tuổi trẻ quá mức, liệu thế hệ già có đủ sức đảm đương mãi hay không? Tuy biết tuổi trẻ vẫn còn nhiều hạn chế nhưng không vì thế mà ta không tin tưởng giới trẻ. Nếu có dịp quán sát một đám rừng chúng ta sẽ thấy cây lớn, cây nhỏ chằng chịt đan xen lẫn nhau để cùng nhau bảo tồn sự sống. Cây cổ thụ sẽ làm tàn che mát cho các cây con và dây leo nương nhau mà sống. Vua Trần Nhân Tông khi giao quyền hành cho con lên làm Thái thượng hoàng cũng là điển hình hai thế hệ già trẻ cùng dìu dắt, nâng đỡ nhau và việc mạnh dạn giao quyền để lớp trẻ phát huy. Chúng ta chớ nên khinh thường lớp trẻ mà bỏ qua cơ hội tạo điều kiện để các em đủ khả năng trưởng thành trong mai sau. Hai thế hệ già và trẻ phải cùng nương vào nhau phát huy hết tinh thần, cùng nhau dấn thân và phục vụ vì lợi ích nhân sinh.

Này các em:

Làm trai phải có chí xông trời thẳm,

Chớ để tháng ngày luống qua suông.

Làm trai cho đáng nên trai,

Lên non xuống biển chẳng sờn lòng trai.

Chúng ta ai cũng có một ước mơ đáng quý, đáng trân trọng, các em có thể biến ước mơ đó trở thành hiện thực ngay tại đây và bây giờ. Một người mù ước mơ được đôi mắt sáng để nhìn thấy mọi sự vật, một em bé tật nguyền ước mơ đôi chân lành lặn để đi lại bình thường. Thế gian ai cũng ước mơ, mong muốn được nhà cao cửa rộng, vợ đẹp con ngoan, tiền tài danh vọng và quyền lực tối cao. Riêng các em, các em chỉ ước mơ mình làm sao sống đơn giản, có ý chí, niềm tin và nghị lực để đi vào đời phục vụ, đóng góp với tình yêu thương chân thật. Các em hãy chuẩn bị hành trang để bước vào đời, trước tiên phải ráng học cho tốt, không ngừng mở mang kiến thức và cố gắng chọn cho mình một ngành nghề thích hợp. Sau này các em khôn lớn trưởng thành, có đủ khả năng nuôi sống bản thân, phụ giúp gia đình và dấn thân vào đời vì lợi ích chúng sinh. Các em phải có ý chí mạnh mẽ, có lập trường vững chắc, có tinh thần cầu tiến và không ngừng rèn luyện trong gian khó. Để vượt qua cạm bẫy cuộc đời, các em phải biết phát huy được dũng khí của người con trai hay con gái là có năng lực, có sức khỏe, có học hỏi, có rèn luyện, có ý chí, có nghị lực, có niềm tin, có hiểu biết, có thương yêu và có sức nhẫn chịu bền bỉ để phục vụ chúng sinh không biết mệt mỏi, không biết nhàm chán. Tôi rất mong việc làm của các em trong hiện tại là sự chọn lựa sáng suốt để từng bước tiến thân trong cuộc hành trình trở về cội nguồn xưa nay.

TUỔI BIẾT TÒ MÒ

Tôi muốn tâm tình cùng người trẻ rất nhiều với bao điều trăn trở trong cuộc sống ngay tại đây và bây giờ. Từ 4 đến 11 tuổi trở lên các em đã biết tò mò, biết vòi vĩnh cha mẹ đủ thứ để được mua cho thứ này thứ kia. Phận làm cha mẹ hay các nhà giáo dục cần phải quan tâm, chăm sóc chu đáo cho các em từ độ tuổi này. Thường các em hay đòi mua các thứ đồ chơi điện tử, bé nam thì thích các loại gươm đao, súng ống, xe tăng, máy bay… Bé nữ thì thích búp bê, các trò chơi làm em, làm chị hoặc nấu ăn. Tuổi này các em đã biết tò mò, thắc mắc, ưa hỏi han cha mẹ đủ điều. Bậc cha mẹ hãy nên giải thích và chỉ bày cho con một cách rõ ràng, cặn kẽ.

Có hai vợ chồng trẻ tên Tuấn và Liên sống với nhau rất hạnh phúc cùng cô con gái xinh xắn tên Mai, năm nay vừa lên 4 tuổi. Ngày nào bé cũng thường xuyên ăn sáng với mẹ, bỗng sáng nay nghe tiếng chị bán bánh rao lanh lảnh, bé từ nhà sau chạy lên đòi ba mua bánh cho bằng được. Anh Tuấn liền nói, “con mới ăn sáng với mẹ chưa hơn nửa giờ, thôi để dịp khác ăn đi con, ăn như vậy là không tốt, để bụng trưa còn ăn cơm con ạ”. Con bé nghe cha nói vậy thì liền òa khóc, Liên nghe con khóc từ nhà sau chạy lên hỏi “con bị làm sao vậy anh?” “Có gì đâu em, nó đòi ăn bánh mà anh không cho, nó khóc làm nũng đó.” “Con nó thèm ăn thì anh cứ mua đi, có sao đâu”. Nghe mẹ nói vậy bé càng khóc lớn hơn. Bà ngoại vừa đi chợ về nghe tiếng cháu khóc liền đến bồng cháu, “tội nghiệp cháu cưng của bà, để bà đi lấy bánh cho cháu ăn nha, cục cưng của ngoại nè! … Thiệt là hết sức tệ, tụi bây sinh con mà không biết thương con chút nào”. Anh Tuấn liền nói, “mẹ làm như vậy sao được, cha mẹ nào mà không thương con, nhưng thương con phải biết dạy dỗ, nuông chiều đúng cách chúng mới nên người”. Bà mẹ vợ hứ một tiếng, “tụi bây trứng mà đòi khôn hơn vịt”. Bé Mai bây giờ đang ngồi trên đùi bà ngoại nhai kẹo nhóp nhép ra chiều khoái chí lắm vì có ngoại bênh vực. Thật đúng người xưa nói không sai, “con hư tại mẹ, cháu hư tại bà”.                     

Mái ấm gia đình là điểm tựa quan trọng cho những người thân trong gia đình, muốn cho con cái được nên người cha mẹ phải là người sống có nhân cách đạo đức, phải thường xuyên quan tâm chăm sóc, ân cần hỏi han, dạy dỗ. Con cái như búp măng còn non dại, cha mẹ phải biết hướng dẫn, chỉ bảo cho con những điều hay lẽ phải. Hai bạn Tuấn và Liên yêu thương bé Mai hơn chính bản thân mình, thế mà mẹ vợ nóng ruột vì cháu khóc mà buông lời bênh vực làm bé Mai càng được nước xem thường cha mẹ, vô tình đưa bé vào trạng thái ỷ lại vì sự nuông chiều không đúng cách. Chính mẹ vợ là người thương cháu một cách mù quáng, vậy không phải “cháu hư tại bà” là gì? Sau này cháu lớn thì bà đã khuất bóng chiều thu, ai sẽ gánh chịu hậu quả khôn lường ở hiện tại và mai sau. Giáo dục gia đình là nền tảng cơ bản của các bậc làm cha mẹ, cha mẹ phải biết kết hợp chặt chẽ với học đường và xã hội. Một gia đình cả hai vợ chồng đều phải ra ngoài xã hội làm việc kiếm sống để nuôi con cái mà không có ông bà hỗ trợ giáo dục sẽ khiến các em dễ hụt hẫng, không biết nương tựa vào đâu. Nhưng cách xử sự như bà ngoại bé Mai là không đúng, vô tình làm hại bé cứ muốn gì được nấy. Nếu con cái mong muốn và đòi hỏi đúng đắn thì làm cha mẹ phải biết cách đáp ứng nhu cầu, bằng ngược lại những mong muốn và đòi hỏi không hợp lý thì phải biết khuyên nhủ hoặc khiển trách để con trẻ sửa sai. Tuy nhiên, vẫn có nhiều em tuy còn nhỏ nhưng đã ý thức được dòng đời nghiệt ngã nên dễ cảm thông, chia sẻ với người đồng cảnh ngộ.

Mặt trời đã dần đứng bóng, vừa bán hết nồi khoai mì luộc chị vội vàng thu dọn hàng gánh về nhà. Mấy bữa nay trời nắng nhiều nên món khoai mì luộc không được đắt khách nhưng chị phải ráng bán cho hết. Trời trưa rồi nhưng chị chưa kịp đi chợ mua thức ăn mà lại đến giờ tan học của con gái. Chị đạp xe đến trường đón con và sau đó ghé chợ chồm hổm xóm trên mua ít thức ăn. Chị dặn con đứng bên lề đường trông xe giùm chị rồi nhanh chân bước vào chợ. Khi quay ra,  chị thấy vẻ mặt con không được vui. “Con làm sao thế, con đói bụng lắm phải không con gái cưng của mẹ?” Đôi mắt của em đang nhìn lăm lăm về phía ông già bán bánh cam gần đó. Nó xuống giọng nhỏ nhẹ nói, “mẹ cho con một ngàn mua bánh cam đi mẹ.” Chị cằn nhằn, “giờ này mà còn bánh cam gì nữa, thôi chút về nhà ăn cơm đi con”. Con bé 10 tuổi nói giọng cứng cỏi, “mẹ à, mỗi lần con thấy mẹ bán khoai mì ế, thấy mẹ buồn con cũng buồn theo. Từ nãy giờ con thấy ông già còn nguyên mâm bánh cam, ông đang bán ế nên chắc ông buồn lắm. Không phải con thèm ăn bánh cam đâu mẹ, con chỉ muốn mua một cái để ông vui. Mẹ cho con tiền đi, ngày mai con sẽ nhịn ăn sáng một bữa”. Nghe con nói vậy trái tim của chị như được lớn thêm, chị đưa tiền cho con mà hạnh phúc tràn trề với những giọt lệ lăn tròn trên má. Đứa bé tuy còn nhỏ nhưng đã biết chia sẻ những nỗi khổ niềm đau, biết cảm thông với nỗi bất hạnh của người khác bằng tình thương yêu chân thật. Nếu ai cũng như em thì thế gian này sẽ an vui, hạnh phúc biết chừng nào.

Cách nay chừng 15 năm về trước khi chúng tôi mới vào Thường Chiếu tu học, một câu chuyện xảy ra đã làm tôi nhớ mãi không quên. Hôm đó là ngày giảng hàng tháng của Thiền viện Thường Chiếu, Sư ông chúng tôi từ Đà Lạt trở về, có một bé trai trên vai quảy chiếc giỏ xách muốn vào đảnh lễ, cúng dường Sư ông. Sau khi đãnh lễ chú đã xin thành tâm cúng dường chiếc giỏ. Sư ông hỏi “trong giỏ con đựng gì?” “Dạ thưa Sư ông, trong giỏ đựng con heo đất.” “Heo đất chứa gì bên trong?” Tới đây, đứa bé ấp úng nói chẳng nên lời, “dạ,… đựng tiền ạ!” “Tiền ở đâu con có?” “Dạ thưa Sư ông, tiền này mỗi bữa mẹ con cho 10 ngàn để ăn sáng đi học, con nhịn ăn đã hơn 2 năm. Hôm nay con thành kính xin cúng dường Tam bảo, mong Sư ông hứa nhận cho”. Sư ông thấy tấm lòng thành của đứa bé quá lớn nên kêu thị giả cho mời thầy trụ trì và đại chúng vào để nhận lãnh phần cúng dường. Chẳng lẽ Sư ông không đủ tư cách đức độ để nhận phần cúng dường của đứa bé hay sao mà phải nhờ cả đại chúng? Đạo lý nhà Phật ở đây rất thâm sâu, Sư ông muốn nhắc nhở hàng đệ tử ý thức việc tu hành của mình, ý thức công lao khó nhọc của đàn na tín thí khi phải nhín ăn bớt mặc để cúng dường giúp người xuất gia có thời gian tu học, hành trì; qua đó không sinh tâm ỷ lại mà cố gắng tinh cần tu học để không phụ lòng mong muốn của Phật tử. Đứa bé với tâm thành kính thiết tha dám nhịn tiền ăn sáng mỗi ngày hơn 2 năm để cúng dường Tam bảo quả thật là điều hy hữu, hiếm thấy. Đứa bé này chắc chắn mai sau khi lớn khôn trưởng thành sẽ là ngọn đuốc sáng để người đời nương theo. Ai là cha mẹ của em cũng phải là bậc hiền tài mới có thể giáo dục cho em nhân cách sống tốt đẹp từ tuổi nhỏ. Nếu các em vào đời như vậy thì gia đình sẽ an vui, hạnh phúc, con người sẽ sống yêu thương và hiểu biết hơn.

Tôi có đứa cháu tên Đức là con của đứa em gái kế đang sống chung với ông ngoại. Hai ông cháu khắng khích và mến thương nhau như nước với sữa. Thầy Nhật Từ lâu lâu về thăm cha mẹ và gặp cháu với cái đầu trọc lóc của mình. Cháu Đức thắc mắc, “sao cậu lại cạo đầu như vậy?” Ông ngoại nghe cháu hỏi vậy liền chen vô, “thầy Nhật Từ đi tu đó cháu!” “Tu để làm gì vậy ông?” Ông ngoại ờ ờ, “tu để hết khổ!” “Vậy ông cháu mình đang khổ lắm hả ông, nhưng khổ là sao vậy ngoại?” Sau nhiều lần về thăm cha mẹ, không biết thầy Nhật Từ đã nói gì với cháu mà mới 7 tuổi cháu đã xin vào chùa làm đệ tử Phật. Hiện nay cháu Đức là một thầy Tỳ kheo 23 tuổi có Pháp danh Lệ Đạo đã tốt nghiệp khóa cử nhân Phật học tại TP.HCM. Giáo dục trẻ nhỏ đang đến tuổi biết thắc mắc, tò mò là điều cần thiết của bậc làm cha mẹ, nhất là các nhà giáo dục học đường. Chúng ta phải biết phấn khích và khơi mở sự tìm tòi, hiểu biết của các em để hướng dẫn chu đáo và cặn kẽ. Khi thấy các em làm điều gì không hợp đạo lý như vô cớ giết hại bướm, kiến, cóc… một cách không ý thức thì bậc cha mẹ phải chỉ dạy, khuyên bảo các em không nên giết vật bừa bãi như thế, nó là nhân dẫn đến gây thù chuốc oán trong hiện tại và mai sau.

Nhiều em tuổi đời còn non dại mà đã tụ tập với nhau chơi những trò tàn nhẫn. Chúng bắt những con cóc rồi bỏ pháo vào miệng, sau đó đốt pháo cho nổ chơi. Con cóc bị văng lên banh xác làm chúng cười hí hửng, ra vẻ đắc ý lắm. Hành động như thế quá bất nhẫn với con vật, bậc làm cha mẹ hay người lớn nếu thấy các em làm như vậy phải dứt khoát dùng biện pháp răn đe, nói rõ cho các em biết việc làm như thế không đúng luân thường đạo lý làm người. Bây giờ các em còn nhỏ mà đã có tư tưởng và hành động như vậy thì mai này lớn lên sẽ dễ dàng gây tạo tội lỗi cho nhiều người khác. Nói xa hơn nữa nó sẽ trở thành thói quen giết hại ăn sâu vào trong tâm khảm, đến khi lớn khôn vào đời những lúc nóng giận không thể làm chủ bản thân thì sẽ dễ dàng gây ra án mạng. Rất nhiều vụ giết người dã man do trẻ dưới tuổi trưởng thành gây ra, khi hỏi chúng vì sao như thế thì chúng nói rất tỉnh bơ như chẳng có gì quan trọng, “tụi em bắt chước trong phim coi làm có giống như vậy không?” Tuổi trẻ ngày nay do tiếp cận nền văn minh vật chất quá hiện đại, việc tuyên truyền phim ảnh, sách báo đồi trị quá công khai, lộ liễu làm cho các em vào đời với trăm mối tơ lòng. Bậc làm cha mẹ trong thời hiện đại với việc giáo dục con cái khó hơn xưa rất nhiều, vì nhu cầu áp lực công việc quá bề bộn khiến cha mẹ không có thời gian để gia đình đoàn tụ, sinh hoạt với nhau. Cha mẹ nào khéo léo biết cách sắp xếp công việc hài hòa mới có thời gian nuôi dạy con cái nên người. Đa số các em hư hỏng phần lớn là do cha mẹ thiếu quan tâm, chăm sóc chu đáo vì mải mê chạy theo công danh sự nghiệp, bỏ mặc con cái muốn làm gì thì làm.

Các em cũng đã biết, tôi ngày xưa vì đam mê hưởng thụ quá đáng nên đã bỏ vợ, bỏ con mới đầy một tháng tuổi. Sau này tôi muốn mẹ mình đi tu thì bà đồng ý với điều kiện khi nào gặp lại cháu nội, tức đứa con tôi đã nhẫn tâm rời bỏ. Mọi việc xảy ra đều như ý muốn, mới đó mà đã 13 năm trôi qua. Tôi đã gặp lại hai đứa con và bà cháu gặp nhau trong niềm vui khôn xiết. Mẹ tôi sau đó xuất gia ở Thường Chiếu, đứa con thứ hai của tôi cũng nối nghiệp cha xuất gia làm đệ tử thầy Nhật Từ ở chùa Giác Ngộ, pháp danh Ngộ Đức. Nói tới mẹ tôi thầm cảm ơn Người biết bao. Nhờ mẹ mà tôi gặp được Tam bảo, gặp được bậc minh sư chân chánh, gặp được chư huynh đệ Pháp lữ gần xa để cùng nhau tu học đạo giác ngộ, giải thoát và dấn thân trên con đường phục vụ chúng sinh. Nếu không có mẹ thì tôi giờ đây đã như đôi cánh chim gãy lìa. Loài chim nhờ có đôi cánh mới có thể tung bay khắp cả bầu trời để tìm kiếm thức ăn, để có sự sống và chung vui với các loài. Tôi được diễm phúc như vậy là nhờ có mẹ, người mẹ đã cho tôi tất cả bình yên tận cõi lòng; nhờ mẹ tôi được làm người trở lại để cùng sống hiểu biết và yêu thương với các em, được tâm tình với các em và được nhìn thấy các em sau này trở thành một con người tốt thật sự luôn giúp ích cho nhân loại. Mẹ đã dạy cho tôi biết sự yêu thương, không có mẹ tôi sẽ không biết yêu thương là gì; nhưng thương yêu cái gì? Thương yêu nhân loại, thương yêu chúng sinh; nhờ mẹ mà tôi biết được tình nhân loại, tình chúng sinh và cho đến bây giờ tôi đã biết được một chút từ-bi-hỷ-xả. Vì mẹ là gốc của sự yêu thương, mẹ như Bồ tát Quán Thế Âm hiện thân vào đời để cứu độ chúng sinh. Tôi diễm phúc có được người mẹ như vậy và bây giờ Người đã tròn 79 tuổi, tôi không đủ phước duyên để được gần mẹ, được chăm sóc mẹ khi tuổi già; nhưng mẹ tôi lúc nào cũng quan tâm và lo lắng cho tôi nhiều hơn là tôi lo cho mẹ. Quả thật, tôi có được người mẹ quá tuyệt vời. Ai bây giờ còn mẹ thì đó là món quà lớn nhất mà cuộc đời đã ban tặng cho họ, các em hãy nên biết trân quý và giữ gìn, đừng chờ mẹ mất rồi thì mới biết ăn năn hối tiếc.

Các em từ khi mở mắt chào đời đã nhờ dòng sữa ngọt ngào mà nên sự sống, được mẹ ôm ấp, âu yếm trong vòng tay. Ai bây giờ còn mẹ quả là một diễm phúc lớn lao trong cuộc đời. Các em thấy chăng, tương lai đang chờ đón các em, các em lớn lên hãy đi tìm con đường sáng để hòa nhập với đời, để được sống yêu thương và hiểu biết. Các em cũng thấy đó, 2 năm đầu khi mới vào chùa, chú Ngộ Đức xứng đáng là một chú Sa di mẫu mực. Chú còn nói với tôi, “thầy ơi! Phật pháp hay quá, con sẽ về độ cho mẹ và bà ngoại nữa!” Đùng một cái, con ma game nó hớp hồn chú, từ ngày chú bị con ma ấy quyến rũ thì chỉ lấy phòng net làm nhà. Vậy là đã tiêu đời nhà ma. Tôi thấy sự việc không thể nào cứu chữa nỗi nên bàn với thầy Nhật Từ cho chú về Vĩnh Long tu học. Chú đã bị con ma game ăn sâu vào tâm khảm nên chỉ trong một thời gian ngắn đã chịu không nỗi mà bỏ trốn về. Không còn cách nào khác, tôi tiếp tục gởi chú cho thầy Nhật Từ với hy vọng chú hồi tâm chuyển hướng mà từ bỏ con ma thời đại; nhưng lực bất tòng tâm, chú ngày càng đam mê cứ như cục nam châm gặp phải cục sắt, khó bề rời xa được.

Tu học trong chùa ăn của đàn na tín thí mà lại không làm ích lợi gì cho mình và người là điều không nên, vì chú không còn đủ khả năng tu học theo chùa nên tôi quyết định gửi trả chú về nhà, muốn làm gì cũng được. Sợ chú thất nghiệp lông bông, ăn không ngồi rồi nên tôi đã gửi chú cho người bạn thân làm nghề đá quý để học nghề nhưng chú vẫn chứng nào tật nấy, chú ứng tiền trước đi chơi game, khi nào hết tiền, thiếu nợ chú mới đi làm tiếp. Chú mê đến nỗi nhịn ăn sáng để có thêm tiền, riết rồi một tuần lễ hết 5 ngày dài làm bạn với ma game, còn lại 2 ngày làm việc, học nghề nên rốt cuộc không chỗ nào dám chứa. Giờ thì chú phải đi về quê làm thuê, làm mướn để có tiền chơi game qua ngày. Đến tháng giêng năm Canh Thìn mẹ tôi mất chú có về thăm bà nội trong lúc hấp hối và ở lại cho đến khi bà mất. Chú bổng nhiên có tỉnh một chút xin ở lại phụ quay phim cho thầy nhật Từ cho đến ngày hôm với hình thức cư sĩ.

Bản thân tôi là hình ảnh và cái gương cho chú thấy, vậy mà vẫn cứu không được đứa con thông minh nhưng lại quá nhiều mê muội. Đành chịu, tôi không thể ban phước giáng họa và nếu bây giờ có Phật hiện tiền cũng không cứu được con tôi. Bởi vì sao? Vì Phật là vị thầy dẫn đường chỉ cho chúng sinh thấy rõ đâu là con đường dẫn đến an vui, hạnh phúc; đâu là con đường dẫn đến sa đọa, khổ đau; làm được hay không là do bản thân mỗi người có đủ ý chí và nghị lực hay không để vươn lên vượt qua số phận mà làm lại cuộc đời, làm đẹp chính mình. Các em thấy không, tuổi trẻ các em nếu không đam mê quá đáng các thú vui vật chất thì các em vào đời sẽ không mấy khó khăn. Nếu em nào không ý thức được thì khi vào đời sẽ gặp phải muôn vàn đắng cay với bao điều phiền muộn, khổ đau làm cha mẹ phải thất vọng não nề. Chỗ này các em cần phải xem xét cho thấu đáo, đừng để tình trạng đáng tiếc xảy ra như chú Ngộ Đức.

TUỔI MỘNG MƠ

Từ 12 tuổi đến 18 tuổi là giai đoạn chuyển tiếp quan trọng từ tuổi thơ đến tuổi trưởng thành, hay còn gọi là tuổi dậy thì, tuổi hoa niên hoặc tuổi mộng mơ. Độ tuổi này cũng thường được gọi là tuổi teen, là giai đoạn chuyển tiếp sôi nổi nhất trong một đời người. Theo các nhà tâm sinh lý khi các em đã đến tuổi dậy thì, đây là giai đoạn con người có những biến đổi mạnh mẽ để đủ khả năng và tư cách làm một người lớn. Các em nam sẽ chấm dứt hiện tượng này vào tuổi 17 hoặc 18. Đối với các em nữ sẽ chấm dứt vào tuổi 16. Đây là giai đoạn chính thức các em trưởng thành bắt đầu làm người lớn. Tâm sinh lý lúc này sẽ thay đổi đột ngột về nhận thức cũng như cảm xúc, ở giai đoạn này nếu không có sự quan tâm, giúp đỡ của cha mẹ các em sẽ dễ sa ngã. Chính vì thế mà từ ngàn xưa có những tập tục cho lấy nhau ở trẻ nam 15 tuổi và trẻ nữ 13 tuổi. Xã hội ngày nay nhất là những vùng quê xa xôi hẻo lánh vẫn còn tình trạng các em lấy nhau quá sớm ở độ tuổi 14 đến 16. Theo luật hôn nhân gia đình nam và nữ phải từ 18 tuổi trở lên mới được quyền chính thức lấy nhau. Nếu ai vi phạm tùy theo mức độ nặng nhẹ mà xử lý. Nhiều vụ án xảy ra làm đau lòng nhân thế khi có những chuyện không thể tin mà lại có thật. Về phương diện tâm sinh lý, tuổi trẻ ở giai đoạn này do những nhận thức, cảm xúc bắt đầu thay đổi trong quá trình dậy thì, nếu các em được sống trong gia đình có hiểu biết thì những biến đổi sẽ là cơ hội tốt giúp các em hoàn thiện nhân cách sống; ngược lại, sống trong một gia đình có hoàn cảnh bấp bênh các em có thể bị tác động xấu chi phối làm ảnh hưởng đến mọi người chung quanh. Hầu như giới trẻ trong tuổi dậy thì đều thích vượt qua rào cản gia đình và học đường để bước vào xã hội. Tuổi trẻ ngày nay bị ảnh hưởng quá nhiều từ các chương trình quảng cáo và giải trí đa năng. Chúng khiến các em bị choáng ngợp quá sớm, do đó dễ rơi vào bế tắc.

Bé Hương sinh ra và lớn lên nơi miền quê hẻo lánh, chưa học hết lớp năm em đã nghỉ học. Thanh là một chàng trai xóm trên hơn em hai tuổi, hai đứa quen nhau một thời gian và quyết định đi đến hôn nhân, lúc đó bé Hương mới 15 tuổi còn Thanh 17 tuổi. Cha mẹ Thanh đồng ý chấp nhận cho Thanh lấy vợ, ngược lại cha mẹ bé Hương không chấp nhận vì hai đứa còn quá nhỏ và từ đó cấm Hương không được liên hệ với Thanh. Hương bị gia đình quản thúc một cách chặt chẽ nên không có cơ hội được gặp người yêu, trong khi đó hai em đã thề non hẹn biển kiếp này phải sống bên nhau trọn đời, nếu không thì… Thật ra Hương còn quá nhỏ, tuổi của em đáng lẽ đang ngồi trên ghế nhà trường để được hưởng những niềm vui hồn nhiên của tuổi thơ, được nghe lời dạy bảo của thầy cô nhưng em không được diễm phúc đó. Em nghỉ học sớm, biết yêu sớm nên tâm hồn bị nhuốm bụi trần theo men say tình ái. Em chưa đủ nhận thức sáng suốt và chưa có nghề nghiệp ổn định, lẽ ra em phải nghe theo lời khuyên của cha mẹ mà chờ vài năm nữa thì đâu có chuyện gì xảy ra, đằng này em yêu quá sớm trong khi chưa đủ tuổi kết hôn theo luật pháp. Nếu giả sử cha mẹ đồng ý thì lại vô tình hại cuộc đời em vì luật hôn nhân cho phép hai người lấy nhau phải từ 18 tuổi trở lên, dưới 18 tuổi coi như phạm luật, tùy theo mức độ tuổi tác mà bị xử lý thích đáng. Đó là vấn đề thứ nhất, vấn đề thứ hai em chưa có nghề nghiệp chính đáng để nuôi sống bản thân, bạn em mới 17 tuổi có thể làm gì để nuôi em; hay là hai đứa lấy nhau với quan niệm trời sinh voi sinh cỏ, đến khi có con ai sẽ nuôi con em trong khi cả hai đều ăn chưa no lo chưa tới; cuộc sống như vậy làm sao đảm bảo được tương lai? Nếu em biết suy nghĩ và nghe theo lời khuyên của cha mẹ, cố gắng hun đúc tình yêu của hai đứa bằng cách động viên, an ủi nhau chờ đợi; trong thời gian đó hai em phải kiếm việc làm thích hợp để tích lũy, dành dụm tiền bạc, chờ khi đến tuổi trưởng thành sẽ lấy nhau thì cha mẹ em nào dám ngăn cản. Em vì quá cuồng yêu trong men say tình ái nên đã dại dột kết liễu đời mình bằng chai thuốc rầy. Em sẽ trở thành con ma vất vưỡng, lang thang vô định vì không được yêu và sẽ gào thét trong tuyệt vọng khi thấy người yêu mình lấy vợ.

Thật ra, chúng tôi đã từng chứng kiến nhiều cuộc tình bị sự ngăn cấm của gia đình, có khi hai người cùng tự tử, có khi một trong hai đứa tự tử, và không biết bao nhiêu người trẻ phải chết như thế bởi một thứ tình yêu mù quáng, dại khờ, đam mê trong điên loạn. Chúng tôi có biết một bài thơ nói về tình yêu nam nữ nhưng không rõ xuất xứ từ đâu:

Chòng chành như nón không quai,

Như thuyền không lái như ai không chồng.

Gái có chồng như gông đeo cổ,

Gái không chồng như phản gỗ long đanh.

 

 

Và bài hát …

Anh lấy em từ thuở mười ba,

Đến năm mười tám thiếp đà năm con.

Ra đường thiếp hãy còn son,

Về nhà thiếp đã năm con cùng chồng.

Bài này tôi đã nghe đâu đó như chế giễu thứ tình yêu con nít, con nôi, miệng còn hôi sữa mà bày đặt yêu thương, thử hỏi làm sao thật sự có hạnh phúc chân thật khi lấy nhau từ tuổi ấy.

Ngày nay, luật hôn nhân gia đình bắt buộc nam nữ phải 18 tuổi trở lên mới được quyền lấy nhau. Vì ở tuổi này các em mới có đủ trình độ hiểu biết về cuộc sống lứa đôi, mới có đủ khả năng thương yêu và sẵn sàng hy sinh, san sẻ cho nhau mỗi khi cơm không ngon, canh không ngọt. Ấy thế mà hiện nay tình trạng ly dị đã chiếm gần 40%, cuộc sống tiến bộ về văn minh vật chất càng nhiều thì càng làm cho con người quên đi đời sống tâm linh của chính mình. Xã hội hiện thời là một cái máy quay không ngừng nghỉ, làm cho con người cứ mãi lăng xăng, tất bật với mọi thứ nhu cầu, nên không có thời gian quay về với chính mình. Yêu nhau là phải hiểu nhau và thông cảm cho nhau. Các bạn không thấy sao? Tình chỉ đẹp khi còn dang dỡ, đời mất vui khi đã vẹn câu thề. Đó là một sự thật, càng yêu nhiều là càng khổ nhiều nếu không biết bao dung và độ lượng, cảm thông và tha thứ cho nhau. Có nhiều chuyện tình thật trớ trêu. Hai đứa lấy nhau vì cha mẹ bắt buộc nên không có tình yêu thật sự, trái tim của họ không biết rung động trong ái ân. Mặc dù đang ngủ với chồng hoặc vợ, hai thân xác cùng quấn quít lấy nhau một cách say đắm, nhưng tâm tư thì đang hướng về người mình yêu. Nhìn vào gia đình họ ta tưởng như một thiên đường hạnh phúc, ai cũng khao khát muốn được như thế, nhưng thật ra họ chỉ sống vì cha, vì mẹ, vì con, vì cái, chớ không có tình yêu thương thật sự giữa hai người. Khi chúng ta có hạnh phúc trong tình yêu chân thật thì dễ dàng cảm thông và tha thứ cho nhau vì những thói quen không được tốt đẹp của mỗi người. Các em nam cần phải biết quan tâm, nói những lời khen ngợi về tài năng và đức hạnh của phái đẹp. Ngược lại, người nữ phải biết xử lý, sắp xếp việc nhà một cách tốt đẹp, hài hòa. Đây là nói theo quan niệm khi xưa, người phụ nữ chỉ lo việc trong nhà, sinh con và nuôi dạy con cái là chính. Các bạn nam phải biết tôn trọng phái đẹp, phái yếu, phải biết quan tâm, lo lắng, chăm sóc, chia sẻ, để giúp người yêu đạt được những ước mơ, những hoài bão, những thao thức trăn trở về lý tưởng sống của hai người.

Một cô gái tên Xuân đã nghỉ học từ năm lớp 6 có dáng người hấp dẫn dễ làm rung động các chàng trai. Vì ham đua đòi theo mốt nhà giàu nên cô phải bán thân nuôi miệng để có tiền vui chơi, hưởng thụ. Đầu tiên cô cặp bồ với các chàng trai nhiều tiền, con nhà khá giả, sau cô giả bộ nai tơ để các anh đưa vào khách sạn và Hoàng là một nạn nhân trong số đó. Sau một đêm tình tứ mặn nồng, anh đánh một giấc ngon lành cho đến sáng, đến khi tỉnh dậy mới phát hiện ra tiền bạc, tư trang, xe máy đều cùng người đẹp đã không cánh mà bay. Nghĩ lại mới thấy mình điên dại, chỉ vì chút bèo bọt ái ân mà bây giờ việc thành ra nông nỗi. Anh phân vân nghĩ đến chiếc xe mới mua chưa được một tuần phải trả góp đến 3 năm nếu không thưa thì phải chịu mất tất cả và nai lưng ra làm trả nợ, nếu thưa thì phải mang tiếng dại gái. Vì tiếc của nên cuối cùng anh đã ra trình báo, em Xuân cũng bị bắt khi đang “bổn cũ soạn lại” với một người tình khác. Nhưng thật tréo ngoe và oan nghiệt làm sao, vì em chưa đủ tuổi vị thành niên nên anh Hoàng lại bị truy tố với tội danh giao cấu với trẻ em dưới tuổi trưởng thành. Em Xuân bị xử lý theo pháp luật là thích đáng, nhưng anh Hoàng phải chịu ngồi tù thì thật sự oan uổng làm sao. Đây là bài học nhớ đời cho những ai còn đam mê sắc đẹp, nếu không cẩn thận sẽ có ngày phải tiền mất tật mang. Hỡi các người trẻ! Các em hãy nên thận trọng nhiều hơn trong quan hệ tình dục, nếu các em không đủ khả năng làm chủ bản thân trong vấn đề ấy sẽ có thể gây tại hoa khôn lường, có khi phải hối hận cả đời vì dại dột. Chỉ có tâm linh trong sáng mới đủ khả năng giúp các em không sa ngã mà gây nên lầm lỗi.

Tôi có quen gia đình một nhà doanh nghiệp ở Quận 10, họ có quyền cao chức trọng và rất thành đạt trong cuộc sống. Họ biết cách nuôi dạy con cái từ khi còn nhỏ và là gia đình rất mộ đạo, sống giữ giới và hay làm từ thiện khắp nơi. Mỗi lần đi cúng dường hay làm từ thiện họ dẫn con cái theo để chúng có dịp trực tiếp cúng dường, trực tiếp trao những phần quà cho người bất hạnh. Đó là một việc làm thánh thiện vì tập cho con trẻ biết mở rộng tấm lòng từ bi, cảm thông được nỗi khổ, niềm đau để không ỷ lại mà cố gắng học hành đến nơi đến chốn. Ai có được những người cha người mẹ như vậy thật rất tuyệt vời vì được vun bồi nền tảng đạo đức từ thuở nhỏ. Bậc làm cha mẹ phải có bổn phận và biết cách nuôi dạy con cái nên người. Thường những gia đình có nề nếp căn bản trong cuộc sống họ chỉ có từ một đến hai đứa con là cùng, nhờ vậy họ có thời gian chăm sóc con cái tận tình, chu đáo. Quan hệ gia đình, học đường, bạn bè, xã hội và đời sống tâm linh là sợi dây thân thiết giúp các em trưởng thành trong cuộc sống. Nếu cha mẹ vì công ăn việc làm, vì công danh sự nghiệp mà quên lãng việc chăm sóc con cái, chỉ phó thác cho nhà trường, con cái cần gì cứ chu cấp thỏa đáng, đó là nguyên nhân làm các em hư hỏng vì sẽ ỷ lại gia đình; rồi từ đó các em quan hệ bạn bè không tốt và tập tành những thói hư tật xấu. Đa số các em hư hỏng là do không có sự quan tâm của cha mẹ, hoặc do được nuông chiều quá đáng.

Muốn con mình nên người và trưởng thành ở mai sau bậc cha mẹ phải uốn nắn con trẻ làm việc trong nề nếp, có thời khóa biểu rõ ràng và phải thường xuyên giám sát, động viên, an ủi và nhắc nhở. Nếu các em làm tốt thì cha mẹ nên tán thán, khen ngợi để phấn khích tinh thần giúp các em ngày càng tiến bộ hơn. Nếu các em còn nhiều thiếu xót chưa hoàn chỉnh thì cha mẹ cũng cần nhắc nhở và khiển trách; khi thấy con mình lấy việc giết hại làm vui thích mà vô cớ giết hại động vật thì phải ngăn cản, dạy dỗ, đây là nguyên nhân khiến con sa đọa và tạo tội mai sau. Thói quen giết vật lâu ngày sẽ dẫn đến giết người như chơi khi không làm chủ được bản thân. Thấy con mình lấy đồ chơi của bạn làm của riêng mà cha mẹ không khiển trách, khuyên con đem trả lại thì vô tình tập cho con thói quen trộm cắp. Muốn dạy dỗ con cái được tốt bậc cha mẹ phải gương mẫu, đạo đức, phải lấy nhân quả làm nền tảng, làm lành được hưởng phước, làm ác chịu khổ đau; phải dạy con cái biết xa lìa các việc xấu ác mà lại hay làm các điều thiện lành; dạy cho con có nhận thức đúng đắn, sống không ỷ lại và có nghề nghiệp ổn định; dựng vợ gã chồng cho con đàng hoàng và chia gia tài đúng lúc để con kế thừa. Nếu cha mẹ nào cũng quan tâm sâu sắc, chỉ dạy con em theo hướng dẫn trên thì chắc chắn các em sẽ là người tốt trong hiện tại và mai sau.

CẨM NANG GIÁO DỤC TRẺ EM

Các em khi chưa bước vào đời như người đứng trước ngã tư đường không biết định hướng cuộc sống của mình ra sao. Phật pháp là chiếc thuyền vững chắc đưa người qua biển khổ sông mê bằng sự trải nghiệm thực tế của các Thánh nhân, giúp các em có được một nhân cách sống tốt đẹp, chỉ với ba câu châm ngôn đơn giản và thiết thực:

_Em luôn cung kính và tưởng nhớ Phật.

_Em luôn thương yêu, kính mến ông bà cha mẹ và cùng vui vẻ, thuận thảo với anh chị em.

_Em luôn thương người và vật.

Một em bé đi chùa lễ Phật, lễ xong em ra sân chùa và gặp một người lính đang ngắm cảnh. Thấy em, người lính hỏi, “em đi đâu thế?” Em bé đáp, “dạ, em đi chùa lễ Phật”. Người lính nói, “tượng Phật bằng gỗ, bằng xi măng thì em lễ làm gì?” Em bé hỏi lại. “dạ thưa anh, mỗi sáng ở doanh trại anh có chào cờ không?” Người lính đáp, “sáng nào cũng phải chào cờ em ạ”. Em bé hỏi tiếp, “cờ bằng vải, bằng màu, tại sao anh phải trang nghiêm chào cờ?” Người lính đáp, “chào tinh thần Tổ quốc tượng trưng qua lá cờ chớ không phải chào vải màu”. Em bé nói, “em lạy Phật qua tinh thần từ bi giác ngộ tượng trưng qua hình tượng chớ không phải lạy gỗ, lạy xi măng”. Người lính không còn biết nói gì nữa nên đành bỏ đi.

Cách nay hơn 2600 năm tại đất nước Ấn Độ có một vị Hoàng thái tử tên là Sĩ Đạt Ta, cha là vua Tịnh Phạn, mẹ là hoàng hậu Ma Da. Ngài đã đi ngược lại các truyền thống xa xưa khi cho rằng có đấng tối cao ban phước giáng họa, ai theo sẽ được lên thiên đàng, ai không theo sẽ bị đọa địa ngục. Ngài đã mở ra trang sử mới, một trang sử huy hoàng nhất trong lịch sử nhân loại chưa từng có từ trước đến nay. Ngài đã đem lại quyền làm chủ bản thân cho con người, không còn lệ thuộc vào đấng thần linh, thượng đế; nếu có thì chỉ là thượng đế tối cao của chính mình, mình làm lành được hưởng phước, mình làm ác chịu khổ đau. Đây là câu châm ngôn bất tử được truyền mãi muôn đời mà trong chúng ta ai ai cũng có phần: “Ta là Phật đã thành, chúng sinh là Phật sẽ thành”. Này các em, các em nên biết “Phật” là danh từ chung có nghĩa “không của riêng ai”, tức ai cũng có phần. “Phật” là lời nói tắt, nói cho đủ là “Phật Đà”. Phật Đà là người giác ngộ, người tỉnh thức, là người đã vượt qua cạm bẫy cuộc đời không còn phiền não tham sân si. Ngài là một con người giống như tất cả mọi người chúng ta. Ngài vẫn sống và làm việc phục vụ vì lợi ích chúng sinh nhưng không tham đắm và dính mắc như người đời. Về ý nghĩa lịch sử Phật là một con người, về mặt tâm linh Phật là tính biết sáng suốt ngay nơi thân của tất cả chúng sinh. Các em ai cũng có khả năng thành Phật, ai cũng có tính biết sáng suốt thường hằng, chỉ vì các em chẳng chịu thừa nhận nên mãi sống trong đau khổ lầm mê. Vậy các em thích mê hay thích ngộ, khi mê thì là chúng sinh, khi giác thì Phật hiện tiền. Cái biết này lúc nào cũng thường hằng, như người ngủ ban đêm không có đèn rồi với tay ra sau tìm chiếc gối; vậy cái gì biết tìm chiếc gối? Cái biết nương nơi mắt thì thấy biết rõ ràng không lầm lẫn, nương nơi tai thì nghe rõ các tiếng mà không chạy theo âm thanh nào, mũi-lưỡi-thân-ý cũng lại như thế.

Các em luôn cung kính và tưởng nhớ Phật là điều không thể thiếu trong cuộc sống hằng ngày. Cung kính để học hạnh từ bi của Ngài với tinh thần vô ngã, vị tha giúp con người sống với nhau bằng tình thương yêu và hiểu biết, dấn thân và phục vụ, bao dung và tha thứ, cảm thông và sẻ chia với nỗi khổ, niềm đau của chúng sinh. Các em tưởng nhớ Phật để biết mình cũng có tính giác sáng suốt, thanh tịnh nên không si mê, lầm lạc gây khổ đau cho người và vật. Nhờ cung kính và tưởng nhớ Phật các em sẽ thấy tinh thần bình đẳng của đạo Phật trong việc đối nhân xử thế luôn tìm cách đem an vui, hạnh phúc đến nhiều người. Trong kinh Phật dạy, có hai hạng người khó có thể đền ơn được trọn vẹn là mẹ và cha. Công ơn mẹ mang nặng đẻ đau 9 tháng 10 ngày, 3 năm bú mớm. Con lớn khôn là nhờ dòng sữa mẹ ngọt ngào chắt chiu qua từng năm tháng. Mỗi khi trái nắng trở trời con đau là mẹ đứng ngồi không yên. Lớn lên một chút con đi trường học mẹ đi trường đời, rồi dựng vợ gã chồng để con yên bề gia thất. Công ơn cha mẹ to lớn vô cùng, cho dù chúng ta hai vai một bên cõng cha, một bên cõng mẹ, suốt 100 năm cho ăn uống, xoa bóp, làm đủ thứ để cha mẹ vui lòng cũng không thể trả hết công lao khó nhọc. Vì vậy mà:

Nước biển mênh mông không đong đầy lòng mẹ.

Mây trời lồng lộng không phủ kín tình cha.

Phận làm con các em phải có trách nhiệm hiếu dưỡng với cha mẹ, vậy mà vẫn có một số người lúc cha mẹ còn sống thì keo kiết, bỏn sẻn, không cho ăn uống đầy đủ; chờ đến khi cha mẹ qua đời mới làm đám cúng mâm cao cổ đầy nói là báo hiếu. Báo hiếu như thế là không đúng với tinh thần Phật dạy. Hiếu dưỡng cha mẹ là tinh thần “uống nước nhớ nguồn”, là lẽ sống của người biết ơn và đền ơn. Trong các thứ tình không có gì thiêng liêng và cao quý bằng tình cha mẹ. Ngoài việc hiếu dưỡng cha mẹ các em còn phải thuận thảo, vui vẻ với các anh chị em trong nhà, cùng giúp đỡ, cùng chia sẻ, cùng dìu dắt, thương yêu nhau theo tinh thần “em ngã chị nâng”. Ngoài ra, các em còn phải biết thương người, thương vật, biết cung kính, tôn trọng ông bà cha mẹ và người lớn tuổi; bên cạnh đó còn biết bình đẳng cung kính người tu hành chân chánh, đối với loài vật không giết hại vô cớ. Các em quý tiếc mạng sống của mình thì các loài vật cũng quý tiếc mạng sống của chúng như vậy. Chúng cũng có mạng sống như mình nhưng vì tạo nghiệp ngu si, mê muội nên mới bị đọa làm loài súc sinh.

THẤY NGHE SAI LẦM

Chuyện xưa kể có hai vợ chồng trẻ mới lấy nhau sống rất hạnh phúc thì đất nước bị chiến tranh, chàng trai phải lên đường nhập ngũ để lại người vợ với nỗi nhớ niềm thương cùng đứa con trong bụng. Chiến tranh đã làm ly tán đôi vợ chồng, kẻ ở người đi trong ngậm ngùi thương tiếc. Nàng giờ cô đơn lạc loài phải một mình làm lụng nuôi con trong âm thầm, lặng lẽ. Xưa nay ta thường nghe nói “gà trống nuôi con”, tức hàm ý khen ngợi đàn ông nuôi con một mình. Nhưng thật sự, người nữ có con và nuôi con một mình trong bối cảnh người chồng đi lính quả thật rất khó khăn. Việc nuôi con trong thời buổi chiến tranh loạn lạc không đơn giản và dễ dàng, vậy mà người phụ nữ ấy vẫn làm tròn sứ mệnh vừa làm mẹ, vừa làm cha.

Chiến tranh chấm dứt, 4 năm sau chàng được giải ngũ trở về, lòng tự nhủ thầm không biết con mình là trai hay gái, nếu nó là trai thì phải giống chàng như đúc, nếu là gái chắc giống nàng không sai. Về đến quê nhà chàng gặp lại vợ cùng đứa con trai kháu khỉnh lòng vô cùng sung sướng trong niềm hạnh phúc vô biên, chàng mừng thầm vì đã có con nối dõi tông đường. Hai người gặp lại trong xúc động nghẹn ngào đến nỗi vừa mừng vừa khóc. Người vợ sau đó đi chợ mua thức ăn để nấu cúng tổ tiên mừng gia đình đoàn tụ. Người chồng ở nhà gọi con lại bảo, “con của ba, con lại đây để ba hôn con nè!” Đứa con nghe vậy ngạc nhiên nói, “chú không phải là ba của con, ba của con ban đêm mới về, đêm nào ba cũng nói chuyện với mẹ rất lâu. Mẹ khóc ba cũng khóc theo, mẹ ngồi thì ba ngồi, mẹ nằm thì ba nằm, đêm nào ba và mẹ cũng vậy. Chú không phải là ba của con”. Người cha trẻ nghe xong choáng váng cả mặt mày, sự thật quá phũ phàng, nàng đành thay lòng đổi dạ đến thế ư! Tim chàng bỗng nhiên chai cứng lại, lời trẻ thơ như gáo nước lạnh tạt vào mặt, bao nhiêu ước mơ được gặp lại vợ và con giờ tan thành mây khói. Chàng trai đau khổ tột cùng khi nghĩ vợ đã nằm trong vòng tay kẻ khác, đã ngoại tình và phản bội chàng. Chàng không thèm nhìn vợ, không thèm hỏi han, không thèm nói chuyện vì nghĩ vợ là người đàn bà mất nết. Khi dâng cơm cúng tổ tiên chàng vô cùng buồn bã mà quỳ lạy một mình, không cho vợ lạy chung. Người vợ đau khổ và xấu hổ vô cùng, nàng hỏi nguyên do nhưng chàng không nói, cúng xong chàng cũng không dùng cơm mà bỏ ra quán ngồi nhậu đến hai ba giờ sáng mới về. Cứ như thế ngày nào cũng vậy, chàng bỏ mặc vợ và con côi cút, bơ vơ, thầm thương trộm nhớ. Chàng chỉ về nhà khi đã say mèm, chẳng thèm ăn cơm, chẳng chịu nói chuyện với vợ hay vui đùa cùng con. Ba ngày sau người vợ chịu không nổi cảnh tượng dửng dưng, khinh khỉnh, thầm lặng của chồng nên đâm đầu xuống sông tự tử. Đây là câu chuyện tình thuở xưa ông cha ta viết lại để khuyên người trẻ đừng vì thấy nghe sai lầm mà vội vàng ôm mối nghi ngờ, đành lòng kết án oan cho người bạn đời, để cuối cùng mình là nạn nhân của bao điều lầm lỗi, chưa vui sum họp đã sầu chia ly.

Hỡi các em, các người trẻ, các em khi lớn khôn chuẩn bị bước vào đời hãy lắng nghe và suy ngẫm lại nhận thức của chính mình cho chín chắn. Thật ra người nữ có 5 cái khổ mà người đàn ông không thể nào giúp được. Cái khổ thứ nhất là lớn lên lấy chồng phải một mình về xứ lạ quê người làm dâu không người thân thuộc. Cái khổ thứ hai khi có kinh nguyệt phải chịu nhọc nhằn, mệt mỏi trong ngày ấy. Cái khổ thứ ba phải chịu ốm nghén, nặng nề khi mang thai đứa con trong bụng. Cái khổ thứ tư là “vượt cạn” một mình trong đớn đau “banh da xẻ thịt”. Cái khổ thứ năm là hầu hạ đàn ông. Đó là 5 nỗi khổ thầm kín mà tất cả người nữ phải gánh chịu, những nỗi khổ này cánh đàn ông không thể nào thay thế được. Các em trai thanh niên trước khi lập gia đình cần phải quán chiếu sâu sắc về 5 nỗi khổ của phái đẹp để dễ bề thông cảm và yêu thương người bạn đời của mình nhiều hơn bằng trái tim hiểu biết.

Ngày xưa với quan niệm chồng chúa vợ tôi, vai trò người nữ bị khép kín trong phạm vi gia đình với bao điều phiền muộn, khổ đau. Họ phải chịu nhiều cay đắng, một mình đơn độc về làm dâu xứ lạ không người thân thích. Theo quan niệm “trai năm thê bảy thiếp, gái chính chuyên chỉ một chồng”, người nữ thời ấy chỉ một mực thờ chồng, thậm chí nhiều người phải đi cưới vợ bé cho chồng, nên có câu “thân gái 12 bến nước, trong nhờ đục chịu”. Chế độ chồng chúa vợ tôi nên người đàn ông được quyền lấy nhiều vợ và người phụ nữ nếu dan díu cùng người khác sẽ bị xử tội rất nặng. Đó là luật pháp thời xưa khiến người phụ nữ phải chịu nhiều thiệt thòi mà không có quyền bào chữa. Họ phải chấp nhận thân gái 12 bến nước, trong nhờ đục chịu là vì vậy. Nhưng thói đời đục thường nhiều hơn trong, chỉ một vấn đề làm dâu hầu hạ cha mẹ chồng đã là một nỗi khổ lớn và phải lệ thuộc anh chị em nhà chồng. Người xưa quan niệm “đàn bà đái không qua ngọn cỏ”, đàn bà là loại cỏ dại chỉ có nhiệm vụ hầu chồng, thờ chồng, phụng sự gia đình chồng, sinh con đẻ cái để nối dõi tông đường nhà chồng. Họ phải chấp nhận luật Tam tòng, khi chưa xuất giá phải thờ cha, khi có chồng phải thờ chồng, đến khi chồng chết chỉ biết thờ con, không được quyền tái giá. Đó chính là những bất công buộc người nữ phải chịu nhiều hệ lụy khổ đau mà không nói được. Các em ngày nay chuẩn bị bước vào đời để được sống yêu thương và hiểu biết, bao dung và độ lượng, cảm thông và tha thứ cần phải biết những nỗi khổ thầm kín ấy.

Trở lại câu chuyện chàng trai đi chiến trận trở về gặp lại người vợ và đứa con thơ dại. Đúng ra người cha khi nghe con nói vậy phải tìm hiểu kỹ càng, xác đáng sự việc. Chàng cứ nghĩ trẻ thơ đâu bao giờ nói sai sự thật nên cứ một mực tin càn, chẳng cần tìm hiểu nguyên nhân. Thật ra, khi chàng đi lính, đứa bé ở nhà một hôm hỏi mẹ “ai trong xóm này cũng có cha, sao con lại không có?” Người mẹ khi ấy chỉ vào cái bóng trên vách nói “cha con đó”. Đứa bé nghe mẹ nói vậy tưởng thật nên tin đó là cha mình. Một buổi tối trời đang mưa tầm tã, người vợ trẻ bồng đứa con trên tay dưới ánh đèn leo lét chợt nhớ người chồng bao năm xa cách mà cất tiếng khóc nghẹn ngào. Đứa bé thấy vậy mới hỏi, “bộ cha đánh mẹ hả?”, trẻ thơ thật thà nào có biết gì đâu.

Người vợ trẻ trong thời loạn lạc tình yêu thương chưa trọn vẹn mà phải gánh lấy trách nhiệm nặng nề. Một mình ôm đứa con trong bụng và phải tự mình nuôi dưỡng. Đây là nỗi khổ, niềm đau lớn lao của người vợ trẻ một mình vượt cạn, vừa làm mẹ, vừa làm cha. Một người vợ cùng chồng nuôi con vất vả một thì người vợ đơn phương nhọc nhằn hơn chục lần như thế. Vậy mà sử sách ít bao giờ tán dương phụ nữ mà chỉ tán dương đàn ông bằng câu nói “gà trống nuôi con”. Người vợ trẻ một mình nuôi con đêm ngày mong ngóng, mỏi mòn chờ chồng, thậm chí rất nhiều người phải khóc hận nuôi con vì chiến tranh loạn lạc đến hai ba chục năm mới gặp lại. Ấy thế mà chưa vui sum họp đã sầu chia ly, chàng trai ấy chưa cảm thông nỗi khổ niềm đau thầm kín của vợ trong 4 năm qua. Đứa con tuy không có cha trực tiếp chăm sóc từ khi mở mắt chào đời, nhưng nhờ sự yêu thương, bảo bọc của mẹ đứa bé vẫn được sống an vui, hạnh phúc. Ngày chồng trở về tưởng được thêm phần hạnh phúc, thêm ấm nồng tình vợ chồng cùng đứa con thơ, thật không ngờ giông bão lại kéo đến. Người vợ quyên sinh vì sầu thương, buồn tủi, người chồng ở lại liệu có thể “gà trống nuôi con”? Người vợ trẻ ấy đã rất bơ vơ, lạc loài ôm bào thai trong bụng khi người chồng đi chinh chiến phương xa. Xưa có chồng ở nhà thì chẳng lo cơm áo gạo tiền, chỉ lo chu toàn mọi việc trong nhà, giờ một mình gánh thêm gánh nặng, phải bảo bọc, che chở đứa con, lần bước vào đời tìm chén cơm manh áo.

Chàng trai trẻ không có cơ hội quán chiếu sâu sắc về sự khó khăn và khốn khổ của vợ khi mình đi chinh chiến, nàng ở nhà nhận lãnh vai trò vừa làm mẹ, vừa làm cha và phải sống cô đơn, hiu quạnh một mình. Đến ngày khai hoa nở nhụy cũng chỉ mình nàng phải vượt cạn một mình, chỗ này đàn ông không thể nào thay thế, nên mới có câu “đàn ông đi biển có đôi, đàn bà đi biển mồ côi một mình”. Không có chồng ở nhà để động viên, khuyên nhủ, chăm sóc khi cần thiết, vậy mà nàng vẫn cố gắng chịu đựng để vượt qua mà vươn lên nuôi dạy con khôn lớn. Bao nhiêu năm nhọc nhằn, cực khổ nuôi con, mỗi lúc nhớ chồng nàng khóc một mình trong cô đơn, buồn tủi. Lúc nào nàng cũng ngóng trông, mong đợi và thầm cầu nguyện chiến tranh mau chấm dứt để có ngày được cùng chàng đoàn tụ. Rồi cái ngày ấy cũng đến, người vợ trẻ mừng đến rơi nước mắt, bao nhiêu ước mơ bây giờ đã thành sự thật. Trong lòng nàng cứ nghĩ chắc chắn chàng sẽ bù đắp hạnh phúc cho nàng sau bao năm xa cách, vừa đi chợ, vừa tưởng tượng chắc chàng sẽ yêu thương mình nhiều hơn. Không ngờ mọi việc thật tréo ngoe, vừa đi chợ về nàng đã thấy chàng mặt lạnh như tiền, nàng hỏi gì chàng cũng không trả lời, chẳng thèm nói năng, ngó ngàng đến nàng. Sự thật là chàng đã hiểu lầm nàng, đứa bé vì muốn có cha nên nàng đã chỉ cái bóng trên vách mà nói “đó là cha con”. Cứ như thế đêm nào cũng vậy, nàng nhớ chồng da diết và phải chỉ bóng mình mà nói “cha của con về đó”. Bây giờ thì nàng đã vĩnh viễn ra đi, đã ôm mối hận thiên thu không thể nào trở lại, thần thức nàng có lẽ vẫn còn lẩn quẩn bên mái nhà xưa để được nhìn con thơ bé bỏng và mong chồng sẽ hiểu được lòng mình hơn. Đứa con thơ dại sau bao năm sống thiếu tình cha, giờ cha đã có nhưng mẹ lại không còn. Chàng trai ấy giờ đã biết mình sai, đã nhận ra điều lầm lẫn lớn lao nhưng vợ đâu còn nữa, giờ thật sự có ăn năn hối tiếc thì cũng quá muộn màng.

Các em hiện giờ có đầy đủ phúc duyên còn có cha, có mẹ, các em đang được sống hạnh phúc bên mái ấm gia đình. Vậy các em ngay tại đây và bây giờ phải biết trân quý, phải biết gìn giữ khi được sống trong vòng tay âu yếm của mẹ cha. Các em biết không, tôi nhờ vậy mà được làm người trở lại, nhờ sự chịu đựng hy sinh và hết lòng thương yêu của mẹ mà tôi bây giờ mới có cơ hội tâm tình, trao đổi với các em bằng tất cả tấm lòng chân thành tha thiết. Khi con người đã có những hiểu biết sai lầm thì nghi ngờ, giận dỗi, tự ái phát sinh làm cho ta không làm chủ bản thân mà phán xét mọi việc sai sự thật. Chàng trai ấy không có sự cảm thông nỗi khổ, niềm đau của người vợ trẻ phải ở nhà một mình vượt cạn, nuôi con; do đó cứ nghĩ trẻ thơ không bao giờ nói dối mà đem lòng oán trách vợ không một lời tìm hiểu, hỏi han để rồi chính tri giác sai lầm mà làm chết đi người vợ thủy chung oan uổng. Này các em, các người trẻ, các em nên đọc kỹ câu chuyện trên để có thời gian suy ngẫm, tìm hiểu trước khi muốn phán xét hay kết luận một điều gì. Các em nên tìm hiểu cho chín chắn, kỹ càng, nếu không như vậy sẽ vô tình làm khổ cho mình và tha nhân khi bước vào đời với bao phiền muộn, khổ đau.

Tri giác sai lầm thường làm con người mất hết lý trí sáng suốt, do đó nhận định và quyết đoán mọi điều không đúng với sự thật mà dẫn đến nhiều tai hại. Là người thanh niên hay người đàn ông trước khi bước vào đời các em phải định hướng, phải tìm hiểu chân lý sống cho rõ ràng. Thường cái gì cứng thì dễ gãy, cái gì mềm dẻo lại dễ tồn tại. Cụ thể nhất là răng cứng nên dễ gãy, lưỡi mềm nên dễ uốn. Các em vào đời cũng phải như vậy! Bao nhiêu cuộc tình đã đổ vỡ vì hiểu biết sai lầm, vì cố chấp, vì không biết cảm thông và tha thứ cho nhau. Vì vậy các em phải cần tìm hiểu cho chín chắn những gì mắt thấy tai nghe trước khi kết luận hay tin tưởng bất cứ việc gì. Chàng trai ấy lẽ ra phải hỏi vợ mình sự thật ra sao, nếu chàng hỏi rõ thì đâu có chuyện làm đau lòng nhân thế. Nếu giả sử vợ chàng có như thế, cô ấy thật sự đã phản bội chàng thì chàng cũng nên nghĩ lại mà tha thứ, cũng nên cảm thông, độ lượng mà bao dung cho nàng. Suốt thời gian chinh chiến ai nuôi dạy con chàng, ai bảo bọc vợ chàng để còn sống mà chờ chàng đoàn tụ. Nếu có chàng cũng nên can đảm mà mạnh dạn cám ơn người ấy, vì người ấy đã cho con và vợ chàng một sự sống ấm no, trọn vẹn, nhờ vậy có ngày hôm nay chàng có cơ hội gặp lại vợ và con. Ấy vậy mà, vợ chàng xứng đáng là một người vợ ngoan hiền, mẫu mực, đạo đức, thủy chung, dù chịu cô đơn một mình ngậm đắng nuốt cay nàng cũng chấp nhận đi biển một mình để “mẹ tròn con vuông”. Chàng đâu hề biết trong suốt 4 năm ròng chinh chiến phương xa, vợ của chàng phải chịu nhiều đắng cay, khổ sở khi chấp nhận làm thuê làm mướn, cực khổ nhọc nhằn miễn có tiền nuôi con, bất chấp tiếng đời dèm pha, chê trách. Chàng chưa phải là một người đàn ông đích thực, chàng chưa phải là một người đàn ông bản lĩnh, chưa phải là một người chồng lý tưởng vì chỉ biết nghĩ đến mình quá nhiều. Thật ra chàng sống quá ích kỷ, quá nhỏ nhoi, quá hèn mọn, quá tự ti, quá cố chấp, chàng không xứng đáng là một đấng nam nhi đại trượng phu. Vợ chàng đã mang đứa con trong bụng là giọt máu của chàng, nàng phải một mình mang nặng đẻ đau, tần tảo sớm hôm nuôi con thơ dại, một mình gặm nhấm cô đơn, nhớ chồng da diết, lặng lẽ ngóng trông mòn mỏi, khát khao chờ đợi ngày chàng trở về. Đúng ra vợ chồng xa cách đã 4 năm, khi gặp lại chàng phải thầm cám ơn vợ sao quá đỗi tuyệt vời, một thân một mình thức khuya, dậy sớm tần tảo nuôi con không quản ngại gian lao, khó nhọc; để ngày hôm nay chàng được gặp con, được có con mà nối dỗi tông đường. Chàng thật sự quá ư diễm phúc khi có được một người vợ như vậy, tại sao chàng không biết trân quý, tìm cách bù đắp lại cho cô ấy?

Tôi ngày xưa còn tệ bạc hơn nhiều, tôi bỏ vợ khi mới sinh con chỉ vừa đầy tháng cùng đứa con trai mới tròn 3 tuổi. Vậy mà cô ấy không hề uất hận, vẫn lặng lẽ một mình nuôi con lao nhọc trăm bề. Nhưng vợ chàng phải một mình mang nặng đẻ đau, một mình nuôi con trong thời chiến tranh loạn lạc cùng tiếng đời thị phị còn khó khổ trăm bề hơn thế, vậy mà chàng nỡ dửng dưng, lạnh lùng, không thương tiếc. Nếu chàng biết cởi mở, bao dung, mở rộng tấm lòng một chút thì làm sao có chuyện phải tiếc hận ngàn thu. Chàng có dám bảo đảm sẽ ở vậy nuôi con để được người đời tán dương, khen ngợi? Hiện giờ con chàng còn quá nhỏ, nó đâu biết vì sao mẹ chết, khi lớn khôn rồi phải giải thích ra sao? Nó sẽ nghĩ gì khi biết sự thật về cách cư xử thiếu hiểu biết của cha nó, sẽ chấp nhận mọi chuyện thế nào đây? Tôi ngày xưa vì đam mê hưởng thụ quá đáng nên sai lầm do quá ngu si, mê muội; còn chàng sai lầm do quá cố chấp vào tri giác của mình. Tôi và chàng cả hai đều sai, trong cuộc đời này vẫn có những cái sai tương tự như thế tràn ngập khắp thế gian. Vì thế ngày nay tình trạng bạo hành học đường, bạo hành gia đình hầu như tràn lan khắp mọi miền đất nước. Con người do đam mê hưởng thụ, do cố chấp và bảo vệ thành trì bản ngã của mình; cái gì của mình thì cho là đúng nên chấp chặt, ai làm khác đi thì không được, từ đó phát sinh tự ái, giận hờn, phá bỏ, gây khổ đau cho nhau.

Trong cuộc sống khó ai không mắc sai lầm, nhưng có những sai lầm chúng ta có thể tháo gỡ và sửa chữa, cũng có những sai lầm sau khi biết được đã trở thành vết sẹo khổng lồ khó mà phai mờ trong tâm trí. Chàng trai trẻ giờ biết ra thì đã quá muộn màng, chồng vô tình giết chết vợ mình khiến con thơ phải lạc loài, mất mẹ. Liệu chàng có thể đứng vững mà “gà trống nuôi con”, hay sẽ rơi vào khủng hoảng, mất tự chủ để rồi dìm chết cuộc đời bằng những ly rượu đắng, sáng xỉn, chiều say, tối lai rai. Một thời trai trẻ tôi đã từng dìm mình dưới ao nước giữa ban đêm đến năm mười tiếng đồng hồ cũng vì chút hờn ghen bóng gió, tức quá nói không được nên đúng là khùng chẳng ra khùng, điên chẳng ra điên. Trong men say tình ái vì tri giác sai lầm mà không biết bao cuộc tình tan vỡ, tôi khi đó như con cú quạ lúc ban ngày. Giờ ngồi ngẫm lại cả một thời son trẻ không biết bao là lỗi lầm đáng tiếc. Còn làm người, còn có sự sống là còn có sai lầm, khó có ai được hoàn hảo, ngoại trừ các bậc Thánh nhân, các bậc Bồ tát. Tôi ngày hôm nay có cơ hội làm lại cuộc đời nhờ gặp Phật pháp nên chỉ có đôi lời khuyên nhủ cùng các em, các em hãy nên chín chắn suy nghĩ kỹ càng khi bước vào dòng đời nghiệt ngã với muôn ngàn đắng cay. Các em đừng để tri giác sai lầm của mình làm chủ, sai sử như câu chuyện tôi đang kể cho các em nghe. Các em hãy tự hỏi mình từ đâu đến và sau khi chết đi về đâu? Các em hãy tự hỏi như vậy chứ không chỉ biết nam nữ lớn lên thì phải có vợ, có chồng rồi sinh con đẻ cái nối dõi tông đường. Nếu các em chỉ hiểu biết bấy nhiêu thôi thì chưa đủ, các em cần phải tiến xa thêm một bước nữa. Các em muốn duy trì giống nòi làm người để phục vụ nhân loại, đóng góp cho tha nhân là một điều tốt, nhưng các em cần phải biết làm thế nào để trở thành người tốt luôn sống có ích cho bản thân, gia đình và xã hội.

HẠNH PHÚC TRONG TÌNH YÊU LỨA ĐÔI

Này các em, khi các người trẻ có cơ hội tìm hiểu nhau, mới đầu chỉ là tình bạn thân thiết rồi dần dần phát sinh tình cảm. Tình yêu là một cơ hội để các em tìm lại chính mình, tìm lại cội nguồn xưa nay để thấy được những khó khăn, vướng mắc, những hạnh phúc, khổ đau, những cái buồn thương, giận ghét của chính mình. Trong tình yêu thương lứa đôi, khi yêu ai các em rất muốn được chia sẻ cuộc đời mình cho người ấy và muốn sống với người mình yêu trọn đời. Vì vậy, trước khi tiến đến hôn nhân các em nên chịu khó tìm hiểu coi hai đứa có cùng một quan điểm, cùng một chí hướng và đời sống tâm linh hay không? Nếu các em vì tiếng sét ái tình mà biết yêu quá sớm trước khi có nghề nghiệp ổn định và nhận thức đúng đắn thì coi chừng vỡ mộng. Tiếng sét ái tình có thể làm các em đam mê men say tình ái, nhất là mối tình đầu. Các em sẽ choáng váng, sẽ đau thương, sẽ mất mát, sẽ hụt hẫng, sẽ chới với như mất đi cái gì đó rất thiêng liêng và cao quý. Các em phải tự gượng lại và đứng lên để những đam mê buổi đầu không làm các em gục ngã, nếu không các em sẽ bị mất ăn, mất ngủ, không học hành gì được, tâm trí cứ ngơ ngơ, ngáo ngáo, cho đến xanh xao, ốm o, gầy mòn, bỏ bê hết tất cả mọi việc; và điên dại nhất vẫn là thứ tình yêu đơn phương. Không gì đau khổ hơn mình yêu người mà người không đáp lại, người đi yêu người khác nhưng người khác cũng chẳng yêu người. Đúng là theo tình - tình phụ, phụ tình - tình theo, sự đời có nhiều cái tréo ngoe như vậy. Khi vướng vào vòng này con người hầu như mất hết sự sống, không còn thiết tha gì nữa, chỉ nằm vùi dập trong mê man. Các em hãy nên thận trọng, dè dặt trong tình yêu vì không biết bao người vì nó mà quẫn trí tự sát.

Nếu trong quan hệ tình yêu lứa đôi một trong hai người dính vào si mê nghiện ngập mà thường làm khổ cho nhau, sau một thời gian tận tụy hy sinh để thuyết phục người bạn đời dứt khoát chừa bỏ nhưng không hiệu quả thì phải biết rằng mối tình này sẽ mang đến nhiều phiền muộn, khổ đau cùng cực. Ai đã từng dính vào vòng này cũng đều phải bỏ cuộc, do đó phải mạnh dạn chia tay, cắt đứt quan hệ thì họa may còn có con đường sống; bằng không thì anh chích xì ke, em bán ma túy, cuối cùng hai người đi vào con đường tội lỗi và vướng vào vòng tù tội. Khi hai người không có cùng quan điểm, chí hướng, tức là không có sự cảm thông, không biết lắng nghe, không biết độ lượng thì những nỗi khổ, niềm đau sẽ có mặt. Này các em, trong tình yêu thường là sự lợi dụng lẫn nhau qua xác thịt nếu các em không có hiểu biết, không có tình yêu thương chân thành nếu chỉ một bề biết cho riêng mình mà không có sự hòa hợp của trái tim, tình yêu ấy chỉ mang nhiều hệ lụy, khổ đau. Muốn tình yêu được bền vững, lâu dài, khi yêu nhau các em phải biết tôn kính và tôn trọng lẫn nhau. Người con gái phải tự giữ gìn, người con trai cũng phải biết gìn giữ cho người con gái, giữa hai người cần có sự thông cảm và độ lượng. Trong tình yêu chân thật các em không nên đưa tình dục lên hàng đầu, ngoài việc chăn gối còn phải có trách nhiệm và bổn phận thương yêu, bảo bọc cho nhau; còn phải quan tâm, nuôi dạy con cái hướng về chân-thiện-mỹ để chúng biết thương người, thương vật. Không có gì đẹp hơn bằng tình yêu chân thật, hai người biết lo lắng cho nhau, biết chia sẻ để làm vơi bớt nỗi khổ, niềm đau, biết vun bồi để càng ngày càng được hiểu và thương hơn.

Tình yêu lứa đôi là sự kết hợp của hai con tim bằng sợi dây ân ái, nhưng ân ái phải có sự hiểu biết, tôn trọng, tiết chế chừng mực mới bảo đảm hạnh phúc lâu dài. Các em nam phải biết tôn trọng phái đẹp, phái yếu phải biết quan tâm, lo lắng, chăm sóc, chia sẻ để giúp người yêu đạt được những ước mơ, hoài bão, những thao thức, trăn trở về lý tưởng sống. Khi các em có hạnh phúc trong tình yêu chân thật thì dễ dàng cảm thông và tha thứ cho nhau những thói quen không được tốt đẹp của hai người. Các em nam cần phải biết quan tâm nói những lời khen ngợi về tài năng và đức hạnh của phái đẹp. Ngược lại, người nữ phải biết xử lý, sắp xếp việc nhà một cách tốt đẹp và hài hòa. Đây là nói theo quan niệm khi xưa, người phụ nữ chỉ lo việc trong nhà, sinh con và nuôi dạy con cái là chính. Phụ nữ ngày nay vừa đi làm vừa gánh lấy trách nhiệm nội trợ nên cuộc sống có phần nhọc nhằn hơn, các em nam phải biết gánh vác và chia sẻ công việc trong nhà nếu hai người cùng đi làm; và hơn nữa các em không nên khinh thường vợ, không nói lời miệt thị, mắng chửi như tôi-tớ theo quan điểm “chồng chúa vợ tôi” mà khiến vợ sinh tâm buồn giận và đau khổ; điều này thể hiện tinh thần bình đẳng trong tình người với nhau. Có một số người cho rằng trời sinh ra phụ nữ để phục vụ đàn ông, họ có nhiệm vụ sinh con để nối dõi tông đường. Ông trời nào làm như vậy là ông trời tàn ác, không có đạo đức. Nếu ông ta có đủ khả năng ban phước giáng họa thì tại sao không ban phước hết cho tất cả chúng sinh để đều được an vui, hạnh phúc? Đằng này người hạnh phúc thì ít, kẻ khổ đau lại nhiều, chỉ có luật nhân quả âm thầm chi phối, tác động theo nghiệp báo đã tạo. Đã là đấng mày râu thì không nên khinh thường phái đẹp, và phái đẹp cũng phải hỗ trợ cho chồng mà quán xuyến việc nhà tốt đẹp.

Phụ nữ ngày nay đảm đương công việc không thua gì nam giới và gánh luôn trách nhiệm nội trợ nên áp lực công việc đè nặng lên phái nữ nhiều hơn. Chính vì vậy mà các em nam hãy nên chung thủy với vợ để giữ lửa gia đình được ấm êm, hạnh phúc. Ngược lại, các em nữ không được ngoại tình, lang chạ với người khác để gia đình không xảy ra tình trạng “ông ăn chả, bà ăn nem”, làm ảnh hưởng đến đời sống con cái sau này. Tình yêu lứa đôi là nền tảng của gia đình và xã hội, nếu trong nhà không êm ấm, hạnh phúc sẽ làm xã hội chịu thêm gánh nặng vì phải xử lý các tệ nạn không tốt do con người gây ra. Gia đình êm ấm, hạnh phúc, thủy chung sẽ giúp con cái sống tốt hơn khi trưởng thành. Các em nam khi có gia đình phải mạnh dạn giao quyền cho phái nữ, tức là biết tôn trọng và tin tưởng vợ mình; vì người phụ nữ lúc nào cũng quán xuyến việc nhà tốt đẹp hơn đàn ông. Chồng mà đưa tiền chợ mỗi bữa cho vợ chẳng khác nào coi vợ như người giúp việc trong nhà, đó gọi là loại đàn ông ích kỷ, nhỏ mọn. Ngược lại, người nữ phải biết giữ gìn tiền bạc, tài sản cho chồng, không nên cất giấu riêng hoặc cờ bạc, đàn điếm làm hao hụt tiền của và tài sản gia đình. Thích chưng diện, làm đẹp, mang đồ trang sức là bản chất của người nữ. Khi mới yêu nhau các em nam thường tặng quà cho phái đẹp để lấy lòng người yêu, đến khi đã là vợ chồng thì việc tặng quà lại trở nên lợt lạt. Đối với người nữ việc chồng quan tâm, lo lắng, mua đồ trang sức, tặng quà cho vợ là sự an ủi, khích lệ để cùng nhau sống vui vẻ, hạnh phúc, hâm nóng lại tình yêu buổi đầu. Ngược lại, người phụ nữ phải tinh cần, siêng năng, tháo vát để vuông tròn mọi việc trong ngoài đều tốt đẹp, hài hòa. Trong tình yêu chân thật con người ta sống về nghĩa nhiều hơn, tình yêu lứa đôi vị kỷ thường mang đến sự ích kỷ, lợi dụng thân xác của nhau. Trong cái nghĩa nó có sự lắng nghe, sẵn sàng chia sẻ nỗi khổ, niềm đau cho nhau, có sự cảm thông và bao dung, không đặt nặng tình dục lên hàng đầu. Đã làm người ai không còn sơ sót và khiếm khuyết, các em nam thường dính vào tứ đổ tường cờ bạc, rượu chè, hút xách, đàn điếm; nhẹ lắm cũng dính vô tật hút thuốc, còn hai tật “uống rượu và sắc đẹp” thì hầu như là thói quen thâm căn cố đế của đàn ông. Quan niệm “chồng chúa vợ tôi”, “trai năm thê bảy thiếp, gái chính chuyên chỉ một chồng”, “thượng đế tạo ra phụ nữ để phục vụ cho đàn ông và sinh con để nối dõi tông đường” đều xuất phát từ chế độ phong kiến vua quan nhiều vợ mà ra. Chính vì vậy nó đã ăn sâu vào trong tâm khảm của đàn ông.

Làm vua có cả hàng trăm cung phi mỹ nữ, muốn hưởng thụ đầy đủ ngoài các món ăn cao lương mỹ vị còn phải kèm rượu mới tiêu hóa hết, sau lại cùng giai nhân mà ân ái mây mưa. Vua vì có quá nhiều cung phi mỹ nữ nên sợ thái giám phỏng tay trên, do đó ai làm thái giám đều bị thiến hết. Làm người ai cũng ham muốn tình yêu xác thịt, giờ thì của quý bị triệt tiêu nên ham muốn mà không làm gì được; cuối cùng bị đè nén, ức chế lâu ngày thành ra lơ lớ, tâm sinh lý bị biến dạng, thay đổi theo thời gian. Ngày nay những người có gen đó ta gọi là “pê đê”. Do vua làm được nên các quan quyền cũng bắt chước mà hưởng thụ như thế, lâu ngày thành một thói quen thâm căn cố đế khó từ bỏ được. Vua quan làm được nên dân chúng cũng bắt chước theo, lâu ngày chày tháng trở thành bình thường, cứ như thế mà tiếp tục tái diễn từ đời qua kiếp nọ. Trong 100 người đàn ông thì có đến 95 người dính vào một trong bốn món tứ đổ tường. Ngày xưa đàn ông là trụ cột gia đình, là lao động chính kiếm tiền bạc nuôi vợ con nên được quyền “ăn trên ngồi trước” và thê thiếp đầy nhà; chính vì thế khi có quyền hành trong tay thì tìm mọi cách thu gom, vơ vét cho mình nhiều hơn mới đủ chi tiêu phục vụ đời sống, do đó khó buông xả để giúp người, cứu vật. Người nữ ngược lại có thiên chức làm mẹ nên sống rất tình cảm, lúc nào cũng cho ra nhiều hơn. Họ phải nuôi con, phải chia sẻ cho con tất cả để con được khỏe mạnh, khôn lớn. Song người nữ thích làm đẹp, thích trang sức để tạo sự hấp dẫn với đấng mày râu. Vì quan niệm chồng chúa vợ tôi nhiều thê thiếp, nếu họ không đẹp đẽ, dễ thương, duyên dáng thì sẽ bị chồng bỏ rơi. Đàn ông lúc nào cũng háo sắc nên phụ nữ lúc nào cũng muốn làm đẹp để được lòng chàng, được lòng thì vinh hoa phú quý kèm theo, nhờ vậy có thể giúp đỡ gia đình, người thân thăng quan tiến chức dễ dàng. Phái đẹp thiên về tình cảm nên rất thích được khen ngợi, tâng bốc, phụ nữ yêu bằng tai, đàn ông yêu bằng mắt. Chính vì có thiên chức làm mẹ nên người nữ dễ dàng chia sẻ, làm phước hơn đàn ông. Đàn ông quan niệm thu vô để hưởng thụ nhiều hơn, người nữ quan niệm cho ra vì phải mang nặng đẻ đau, hy sinh vất vả, nhọc nhằn để nuôi con khôn lớn. Muốn bảo vệ hạnh phúc gia đình và sống với nhau bằng tình yêu thương chân thật thì người đàn ông phải giảm bớt các thói quen hưởng thụ quá đáng, thói quen chồng chúa vợ tôi nếu dứt hẳn được thì càng tốt; nếu không gia đình khó bao giờ bảo đảm có được hạnh phúc thật sự. Phái đẹp cũng vậy, phải biết gìn giữ tài sản chung cho gia đình, không nên se sua, chưng diện quá mức hoặc tiêu xài, mua sắm lãng phí, vô ích.

Thế giới ngày nay sở dĩ kinh doanh, mua bán được là nhờ sự tiêu thụ quá mức của người phụ nữ, nhiều gia đình quá xa xỉ để chứng tỏ đẳng cấp giàu sang. Thói quen của người nữ thích làm đẹp, chưng diện, sắm sửa, trưng bày đủ thứ, nhiều món đồ không xài đến mà cũng mua về. Họ sợ già, sợ xấu, sợ chồng bỏ nên lúc nào cũng trang điểm, làm dáng, nhờ vậy các thẩm mỹ viện mau làm giàu; lại còn có tật thích khen ngợi, tâng bốc nên những chàng sở khanh dễ lừa đảo. Tóm lại, muốn tình yêu được bền vững, lâu dài cho đến ngày “răng long tóc bạc” thì hai người phải sống có tình, có nghĩa với nhau. Tình là tình ân ái, nghĩa là nghĩa vợ chồng, trong đó còn có con cái, là sợi dây ràng buộc làm tình yêu càng thêm gắn bó hơn. Tình yêu lứa đôi chỉ thật sự hạnh phúc khi hai người có cùng quan điểm, có cùng chí hướng, có cùng tâm linh. Một tâm linh trong sạch và thánh thiện chỉ có nơi người có lòng từ bi. Người có lòng Từ thì không giết hại, lại hay giúp đỡ, chia sẻ với kẻ bất hạnh nên không bao giờ trộm cướp của ai. Người có đạo đức tốt luôn biết tiết chế trong sinh hoạt tình dục nên không bao giờ lang chạ, ngoại tình. Nếu các em là người con Phật và biết gìn giữ 5 điều đạo đức thì các em sẽ có một tình yêu chân thật, hiểu biết và yêu thương, biết thông cảm cho nhau, biết chia sẻ cho nhau, biết tha thứ cho nhau, biết vun đắp cho nhau và luôn giữ cho nhau mãi mãi tình yêu thương trong sáng.

GIỮ GIỚI LÀ CON ĐƯỜNG SÁNG CHO TUỔI TRẺ

Thế giới từ ngàn xưa cho đến nay thường xảy ra chiến tranh, thiên tai, sóng thần, động đất, lũ lụt, hỏa hoạn, hận thù, xung đột, tỵ hiềm, ganh ghét, con người độc ác với nhau bởi do lòng ham muốn quá đáng. Đức Phật đã thấy rõ cái vòng lẩn quẩn của tất cả chúng sinh, muốn bảo tồn mạng sống cho mình thì phải tương tàn, tương sát lẫn nhau; lớn hiếp nhỏ, mạnh hiếp yếu không có ngày cùng.

Các em ai cũng có ước mơ đáng quý, đáng trân trọng, nhưng khi lớn lên các em sẽ bị tác động mạnh mẽ bởi 5 yếu tố làm nên chất liệu cuộc sống là quan hệ gia đình, quan hệ học đường, quan hệ bạn bè, quan hệ xã hội và đời sống tâm linh. Để tuổi trẻ các em có đủ niềm tin đi vào đời mà không bị sa ngã bởi những cám dỗ tiền tài, danh vọng, quyền lực và sắc đẹp, một gia đình nếu có thương yêu và hiểu biết thì bệc cha mẹ phải luôn khuyên răn và dạy dỗ con mình, không nên làm các việc xấu ác mà thường làm những việc tốt lành, có ích cho nhân loại; biết quan tâm, theo dõi, động viên, nhắc nhở và thường xuyên kiểm tra thời khóa sinh hoạt của con theo quy trình “giờ nào việc đó”, nhất là giai đoạn từ tuổi thiếu niên cho đến tuổi trưởng thành. Ngược lại, các em cũng phải cố gắng nỗ lực tinh cần, không nên ỷ lại vào cha mẹ. Cha mẹ và các quan hệ khác chỉ là nhịp cầu nối kết để các em biết được điều tốt-xấu, phải-quấy trong cuộc đời, còn làm được hay không là do năng lực phấn đấu, rèn luyện của các em.

Phật pháp có một bí quyết mầu nhiệm giúp các em đi vào cuộc sống mà không bị dòng đời cuốn trôi, đó là “đôi cánh 5 giới” nhiệm mầu tung bay trên bầu trời trí tuệ, từ bi để các em làm người tốt trong hiện tại và mai sau. “Giới” như ngọn đèn sáng phá tan tối tăm, mờ mịt. “Giới” như sức mạnh dựng đứng những gì đã ngã. “Giới” như ánh sáng trí tuệ chuyển hóa các phiền não, khổ đau. Do đó,

Giới là phương thuốc nhiệm mầu,

Chữa lành các bệnh, khổ đau ở đời.  

GIỚI THỨ NHẤT: TÔN TRỌNG VÀ BẢO VỆ SỰ SỐNG

Năm giới là con đường sáng dập tắt tối tăm, mờ mịt; là niềm tin vững chắc cho các em trên bước đường thăng hoa cuộc sống, giúp các em không rơi vào hố sâu tội lỗi. Năm giới là nền tảng căn bản của thế giới loài người do Phật chế ra vì lòng từ bi thương xót chúng sinh, hầu giúp mọi người vượt qua cạm bẫy cuộc đời để được sống an vui, hạnh phúc ngay tại đây và bây giờ. Nếu các em đủ khả năng giữ tròn năm giới thì chắc chắn tương lai và cuộc đời các em sẽ tươi sáng mãi mãi. Các em sẽ là một người tốt thật sự sống có ích cho bản thân, gia đình và xã hội.

Này các em, các người trẻ! Các em là mầm sống cho bao thế hệ con người trong hiện tại và mai sau, các em hãy là người sống có văn hóa, có đạo đức, có nhân cách, có hiểu biết, có kết nối, có yêu thương, có đức tính từ bi biết tôn trọng, bảo vệ sự sống chung của muôn loài. Tôi và các em ngay tại đây và bây giờ phải ý thức được sự khổ đau do giết hại gây ra. Các em nguyện không giết người và hạn chế tối đa việc giết hại các loài vật, bảo vệ môi trường, bảo vệ thiên nhiên, không khai thác phá hủy bừa bãi làm ảnh hưởng chung cho thế giới loài người. Các em không trực tiếp giết hại hay phá hủy môi trường, không xúi bảo người giết hại, không vui vẻ hay tán đồng khi thấy người giết hại dù chỉ trong tâm tưởng. Cuộc sống này vô cùng quý giá, ai cũng tham sống sợ chết, cớ sao ta lại đành lòng nhẫn tâm giết hại kẻ khác? Giết hại là nhân gây thù chuốc oán làm khổ đau cho nhau không có ngày cùng. Hỡi các em, các người trẻ! Tôi và các em có nhân duyên lớn nên mới được sống trong vòng tay tôn quý của đấng cha lành. Tôi chỉ mong các em mai sau nếu không phải là viên ngọc quý cho đời thì ít ra cũng là những viên thuốc bổ cho nhân loại.

Với giới thứ nhất các em thấy được những khổ đau do sự giết hại gây ra nên quyết tâm tôn trọng, bảo vệ sự sống cho tất cả muôn loài. Trước tiên là không được giết người, hạn chế tối đa giết hại các loài vật, cho đến khi nào các em không còn tâm niệm giết hại nữa. Muốn được như vậy các em phải tự biết xấu hổ khi cố ý hoặc vô tình làm tổn hại các loài vật khác; cảm thấy thẹn thùng, mắc cỡ vì mình không làm được như thế khi thấy người khác biết tôn trọng và bảo vệ sự sống. Sự sống này từ con người cho đến muôn vật ai cũng tham sống sợ chết, niềm vui căn bản của tất cả chúng sinh là được sống an lành, mạng sống không bị đe dọa. Các em vì thế cần đem niềm vui, tình yêu thương chân thật đến cho mọi người, mọi loài. Khi thấy con người bị bất hạnh, khổ đau, đang sống trong phập phồng lo sợ, các em tìm cách chia sẻ nhằm xoa dịu bớt nỗi khổ, niềm đau giúp người qua cơn hoạn nạn. Đây là 4 tâm niệm lớn của một vị Bồ tát, mà Bồ tát là người giác ngộ từng phần cho đến khi nào viên mãn bằng Phật. Nếu các em làm được như vậy thì các em đang là Bồ tát từng phần khi thực hiện đầy đủ 4 Pháp: biết xấu hổ; biết mắc cỡ, thẹn thùng khi làm hại đến sự sống của muôn loài; biết hiến tặng niềm vui cho kẻ khác để mọi người đều được sống an vui, hạnh phúc; biết san sẻ nỗi khổ, niềm đau để làm vơi bớt lo lắng và sợ hãi cho mọi người.

Các em nên biết và cần phải biết tất cả mọi sự vật trên thế gian này muốn bảo tồn mạng sống phải nương vào nhau, không một sự vật nào tách rời mà bảo toàn được mạng sống. Các em không làm ruộng nhưng vẫn có gạo ăn, các em không dệt vải nhưng vẫn có quần áo mặc, và tương tự như thế các thứ khác cũng đều như vậy. Đó là nguyên lý duyên khởi tương sinh, tương quan của bầu vũ trụ bao la này. Các em biết yêu quý mạng sống của mình như thế nào thì người và các loài vật khác cũng yêu tiếc mạng sống như thế đó. Giết hại tức hủy diệt mạng sống của một chúng sinh, quả báo đền trả tương xứng trong hiện tại và mai sau là bệnh hoạn và chết yểu. Các em cần phải suy xét cho thấu đáo giới này vì nó là nhân của người không có lòng từ bi, dẫn đến quả báo là người ác độc hại người, hại vật.

GIỚI THỨ HAI: KHÔNG GIAN THAM TRỘM CƯỚP

Ý thức được những khổ đau do gian tham trộm cướp, lường gạt lấy của người dưới nhiều hình thức, các em nguyện mở rộng tấm lòng thương xót để đem lại niềm vui sống đến với tất cả người và vật. Các em nguyện dù là một cây kim cọng chỉ nếu không phải của mình hay người khác không cho thì không tự lấy làm của riêng. Trộm có nghĩa là canh me, rình rập lén lấy không để cho người khác thấy. Cướp có nghĩa là công khai, ngang nhiên cưỡng đoạt lấy trước mặt mọi người. Cân non bán thiếu, trốn thuế, lường gạt đều gọi là trộm. Lợi dụng quyền cao chức trọng tham ô, hối lộ, ăn chặn, bắt chẹt người phải đưa tiền của đều gọi là cướp. Tham lam muốn chiếm lấy của người làm của riêng mình là do thói quen lười biếng, làm ít mà muốn hưởng thụ nhiều, là nhân dẫn đến nghèo cùng khốn khổ trong hiện tại và mai sau.

Có biết bao người đau khổ vì bị mất của, bị lừa đảo mà túng quẫn đến tự sát. Lại nữa, tiền bạc là phương tiện để nuôi sống bản thân và gia đình, bao nhiêu năm tháng chắt chiu dành dụm giờ bị tiền mất tật mang. Sự mất mát tài sản làm cho gia đình trở nên thiếu thốn, khó khăn, nghi ngờ lẫn nhau, có thể dẫn đến đổ vỡ hạnh phúc gia đình. Sự đền trả xứng đáng của quả báo này là nghèo cùng vô số kiếp, nếu có nhiều tiền của thì cũng không thể tự do sử dụng. Các em nên nhớ, của phù vân khó bao giờ tồn tại vì sống trên sự đau khổ của người khác. Nhan nhản mỗi ngày có những vụ lừa đảo, lường gạt trong xã hội mà báo chí thường đăng đều do lòng tham muốn quá đáng của con người. Con người vì lòng tham nên mới dễ bị người khác lường gạt. Quả báo sự trộm cướp nặng thì nghèo cùng vô số kiếp, hoặc làm thân súc vật để đền trả cho người; nhẹ thì ruộng vườn, nhà cửa, tài sản bị thiên tai lũ lụt, hỏa hoạn, sóng thần, động đất phá hủy. Các em hãy nên tin sâu nhân quả, làm lành được hưởng phước, làm ác chịu khổ đau. Nhân trộm cướp là việc làm xấu ác, cả thế giới loài người đều không chấp nhận nên có luật pháp chế tài, huống hồ là luật nhân quả luôn âm thầm chi phối.

GIỚI THỨ BA: BẢO VỆ HẠNH PHÚC GIA ĐÌNH

Ý thức được những khổ đau do xâm phạm tiết hạnh của người khác, các em nguyện chỉ sống một vợ một chồng chung thủy có đôi, không dan díu ăn nằm với người khác nếu không phải vợ hoặc chồng. Ý thức được tà dâm là hành động sai lầm về tình dục nam nữ làm mất đi nhân cách của con người, các em lớn khôn có quyền cưới vợ lấy chồng xây dựng cuộc sống gia đình, song ngoài vợ chồng chính thức không được quan hệ tình dục với người khác; không ngoại tình phá hoại hạnh phúc gia đình người; không tìm thú vui trong chốn thanh lâu, cho đến cưỡng bức, xâm hại người khác. Nam nữ đã có gia đình hoặc chưa có mà hay phóng tâm đam mê tửu sắc, chơi bời trác táng thì tất cả đều là Tà hạnh.

Xưa nay từ vua chúa, quan quyền, cho đến thứ dân bần cùng nghèo khổ bị tan nhà nát cửa, mất nước mất thành, gia đình đổ vỡ đều do hạnh Tà dâm mà ra. Việt Nam ta vua Lê Ngọa Triều khi xưa cũng vì tửu sắc quá độ mà thân thể bệnh hoạn, suy nhược không ngồi được nên bị mất nước. Nhiều vụ án xảy ra chỉ vì ghen tuông mà hủy hoại nhan sắc tình địch hoặc giết người dã man. Bản chất của chúng sinh là tham Ái, vì Ái dục mà chúng ta có mặt trong cuộc đời, nhưng không vì thế mà các em quá lạm dụng trong vấn đề tình dục. Ai ham hưởng thụ quá đáng vấn đề khoái lạc xác thịt và đi quá đà trong chừng mực cho phép thì dễ bị mất nhân cách, phẩm chất đạo đức. Thường như thế sẽ kéo theo đổ vỡ hạnh phúc gia đình do ghen tuông, giận dỗi, mắng nhiếc, đánh đập. Quả báo hiện đời không bao giờ có được một gia đình hạnh phúc. Chính vì vậy, các em hãy sống chung thủy một chồng một vợ để không bị người khác phá hoại hạnh phúc gia đình; không sinh hoạt tình dục với người cùng huyết thống, tức những người thân trong gia đình, trường hợp này gọi là loạn luân vì nó còn tệ hơn cả Tà dâm. Nếu quan hệ tình dục giữa người và thú thì gọi là cuồng dâm vì mất hết tính người. Một vấn đề hết sức tréo ngoe khác là quan hệ tình dục giữa người nam với người nam, thường được gọi là pê đê; giữa người nữ với người nữ thì gọi là đồng tính luyến ái; hai quan hệ này là phá bỏ tập tục truyền giống làm người. Một điều còn băng hoại hơn là quan hệ tình dục giữa người trưởng thành và trẻ em thiếu niên nhi đồng, xã hội gọi là bạo dâm và không còn từ ngữ nào khác để diễn tả về nó.

Nói chung, do hưởng thụ khoái lạc xác thịt quá đáng và sai lầm trong quan hệ tình dục nên phát sinh ra những trường hợp lắc léo trên. Các em nếu muốn có một nhân cách phẩm chất đạo đức tốt để không rơi vào trường hợp ngoại tình và các quan hệ tình dục bất chính khác thì phải phát nguyện làm đệ tử Phật, phải gìn giữ năm giới pháp trong sạch mới không bị rơi vào hố sâu của đam mê, tội lỗi.

GIỚI THỨ TƯ KHÔNG NÓI DỐI VÀ BIẾT LẮNG NGHE

Bồ tát Quán Thế Âm là một người do tu hạnh “nhĩ căn viên thông” – “phản văn văn tự tánh”, tức trở về tánh nghe của mình mà thành tựu đạo quả. Ngài phát tâm đi vào đời để cứu độ chúng sinh bằng hạnh lắng nghe và dùng lời nói nhẹ nhàng, êm dịu để giúp mọi người vượt qua sợ hãi, khổ đau và bất hạnh. Ngài là một con người mẫu mực đã mở ra cánh cửa “Phổ Môn” rộng khắp thế giới Ta bà để mang niềm vui, tình yêu thương chân thật và làm vơi đi biết bao nỗi khổ, niềm đau của tất cả chúng sinh với tấm lòng từ bi rộng lớn. Nếu các em biết thực tập hạnh lắng nghe và nói theo hạnh Bồ tát Quán Thế Âm thì các em cũng sẽ là một Bồ tát đích thực trong hiện tại và mai sau.

Ý thức được những khổ đau do lời nói thiếu tỉnh giác gây ra, các em xin học và làm theo hạnh lắng nghe cùng nói lời hòa nhã, dễ thương để đem đến niềm vui chân thật, sẵn sàng chia sẻ nỗi khổ, niềm đau nhằm xoa dịu nỗi đau bất hạnh cho người khác. Lời nói rất quan trọng có thể tác động đến tâm tư con người làm họ hạnh phúc hay đau khổ, các em nguyện sẽ nói lời chân thật và không nói dối hại người, hại vật. Lời nói có thể mang lại niềm an vui, hạnh phúc cho nhiều người, giúp họ có niềm tin, ý chí và nghị lực trong cuộc sống để vượt qua cạm bẫy cuộc đời. Lắng nghe tâm tư, nguyện vọng và nói lời từ ái, hòa nhã, dễ thương làm con người thoải mái, bình tĩnh, tự tin hơn. Lời nói có thể làm con người hiểu lầm nhau mà dẫn đến hận thù, có thể giết nhau khi không làm chủ được bản thân. Các em nguyện không nói dối, không chuyện có nói không, chuyện không nói có; hoặc hứa với người mà không giữ đúng, hứa rồi mà tráo trở, lật lọng; không nói lời ly gián làm hai bên hiểu lầm nhau mà sinh ra thù hận, điều này còn độc hại hơn rắn độc vì làm người thân chia lìa, gia đình ly tán, bạn bè trở thành kẻ thù, xã hội trở nên loạn lạc, lầm than vì con người không còn tin tưởng lẫn nhau; hoặc dùng lời nói thêu dệt, nịnh hót làm xiêu lòng người, từ vua quan cho đến các thứ dân bần cùng ai cũng bị mê hoặc bởi lời nói nịnh hót, tâng bốc, chính lời nịnh hót đã làm hại oan cho rất nhiều người; không dùng lời nói thô ác như nói nặng, mắng nhiếc, chửi rủa, dùng lời lẽ thô tục để lăng nhục người. Các em hãy học theo hạnh nguyện của Bồ tát Quán Thế Âm để biết lắng nghe, biết nói lời hòa nhã, từ ái và luôn đem niềm vui đến với mọi người.

GIỚI THỨ NĂM: GIỮ THÂN TÂM TRONG SÁNG, LÀNH MẠNH

Xã hội ngày nay trên đà tiến bộ của nhân loại nên con người càng ngày càng sa đọa bởi những thói quen hưởng thụ không lành mạnh như hút thuốc, uống rượu, dùng các chất kích thích độc hại như xì ke, ma túy. Một khi đã nghiện rượu và ma túy thì con người sẽ làm bất cứ điều gì khi cơn ghiền đến như nói dối, lường gạt, ăn trộm, ăn cướp, hiếp dâm, cho đến giết người.

Rượu chè, ma túy, xì ke

Say sưa, nghiện ngập khiến người ngu si.

Túng cùng chẳng biết làm sao

Lường gạt, trộm cướp, giết người như chơi.

Tai nạn giao thông chiếm đến 60% trường hợp do uống rượu lái xe. Trộm cướp, hiếp dâm, giết người cũng do uống rượu chiếm 10%. Bạo hành gia đình chiếm 20% cũng do rượu. Gây mất trật tự an toàn lối xóm chiếm 10% cũng vì rượu. Rượu là chỉ chung cho những chất gây say, gây nghiện làm con người mất lý trí, mất bình tĩnh khi đã quá đà. Rượu làm con người nóng nãy, dẫn đến tranh chấp, cãi vã, nói nặng lời với nhau làm tự ái, giận dỗi phát sinh, đưa đến xô xát, gây thương tích và có khi giết người. Rượu còn là nguyên nhân gây bạo hành trong gia đình làm khổ lụy vợ con. Uống rượu rất có hại cho sức khỏe, là nguyên nhân dẫn đến nhiều căn bệnh nguy hiểm làm hao tài, tốn của và chết sớm.

Ma túy làm hao tiền tốn của, hủy diệt con người, làm mất lý trí, lương tâm và là tệ nạn nguy hiểm số một của nhân loại. Tác hại của nó còn gấp trăm ngàn lần so với rượu. Vì lòng tham của con người ham lợi nhuận quá cao nên việc mua bán ma túy là một hiểm họa diệt vong của nhân loại nếu không có biện pháp ngăn ngừa thích đáng. Bản chất của chúng sinh là Ái dục và đam mê hưởng thụ, chỉ có các bậc hiền thánh và các vị Bồ tát mới biết ngăn ngừa từ nhân do biết rõ sự tác hại của nó. Ma túy hủy diệt mầm sống con người nhanh nhất trong hiện tại và mai sau, làm tổn thất tài sản lớn nhất hiện nay và làm con người mất hết phẩm chất đạo đức và nhân cách sống. Người mua bán ma túy vì lợi nhuận quá cao nên bất chấp luân thường đạo lý mà đem thứ chết người gieo rắc vào lòng thiên hạ. Người đã nghiện ma túy rồi trở thành tội phạm hết 95%, họ có thể trộm cướp, lường gạt và giết người một cách vô tội vạ. Ai dính vào vòng này muôn người chỉ có một hai người thoát ra. Rượu tác hại một, ma túy tác hại gấp trăm ngàn lần. Chính vì vậy, các em hãy ý thức được những khổ đau do uống rượu say sưa, nghiện ngập và sử dụng các chất ma túy độc hại làm con người mất hết lý trí, lương tâm, tự hủy diệt chính mình và làm hại nhiều người khác. Các em nguyện sẽ không dùng những chất độc hại đó để tâm trí được sáng suốt, lắng trong mà có cơ hội hoàn thiện chính mình, giúp ích cho gia đình và xã hội.       

SỐNG CÓ HIỂU BIẾT VÀ YÊU THƯƠNG

Mọi người đều có tánh biết sáng suốt của mình, nương nơi mắt thì thấy biết rõ ràng không lầm lẫn, thấy chỉ là thấy, nghe chỉ là nghe, không thêm một niệm nào để phân tích sự vật tốt hay xấu, đúng hay sai; mũi-lưỡi-thân-ý cũng lại như thế. Cái thấy biết này nói theo tổ Huệ Khả ở Trung Hoa là “thường biết rõ ràng”, nói không thể đến. Chỗ đó thấy chỉ là thấy, nghe chỉ là nghe. Như cái thấy nương nơi mắt thấy rõ ràng không lầm lẫn, cảnh vật có thể đổi thay trăm ngàn thứ nhưng cái thấy không bao giờ thay đổi. Cái thấy lúc nào cũng hiện tiền, mở mắt thấy sáng, nhắm mắt thấy tối. Thấy tối, thấy sáng là do sự nhắm mở của con mắt chớ không liên can gì đến cái thấy. Như người có mắt sáng đi vào phòng tối vẫn thấy tối đen. Như bóng đèn điện gắn bóng vào thì điện cháy, mở bóng ra thì điện tắt. Có cháy, có tắt là do bóng đèn chớ điện đâu bao giờ bị mất. Như vậy cái thấy thì thường hằng, cảnh vật thì khi có khi không. Thấy tức là tâm thấy, vì có thấy tức là có biết, biết tức là tâm thấy. Như vậy rõ ràng các em ai cũng đều biết, thấy tức biết mình có Phật tánh, chỉ tại các em không chịu thừa nhận đó thôi! Các em hãy cùng tôi nghe lại câu chuyện sau đây để khẳng định trong mỗi con người chúng ta ai cũng có tánh biết sáng suốt của mình.

Có chú Sa di đến tham vấn Thiền sư để tìm ra chân lý sống của chính mình. Một hôm Thiền sư gọi chú lại bảo, “ta nghe Thăng Long rất náo loạn, ngươi có biết chăng?” “Kính bạch thầy, nước con an ổn.” “Vậy ngươi do xem Kinh được, hay do thưa hỏi được?” “Con chẳng do xem Kinh được, cũng chẳng do thưa hỏi được.” Thiền sư nói, “tại sao nhiều người chẳng xem Kinh, chẳng thưa hỏi mà họ chẳng được?” “Tại vì họ chẳng chịu thừa nhận đó thôi!” Thiền sư nói, “ông biết, ta cũng biết, hãy khéo gìn giữ và bảo trì!” Bây giờ các em đã thấy chưa? Nếu thấy thì hãy ráng gìn giữ và bảo trì, còn nếu chưa thấy thì phải cố gắng nghiên tầm học hỏi, tu tập cho giỏi để nhận lại cái biết sáng suốt của chính mình. Nếu nhận được thì các em sẽ đi thẳng đến một bầu trời trong sáng mà các thứ tối tăm khác không thể nào che lấp được. Tôi lúc nào cũng thầm cầu nguyện cho tất cả các em đi trọn con đường sáng để chúng ta được sống yêu thương và hiểu biết, dấn thân và phục vụ, bao dung và tha thứ, độ lượng và cảm thông, lấy niềm vui của tất cả chúng sinh làm niềm vui cho chính mình.

Bây giờ tất cả các em hãy lắng lòng trong sạch để cùng tôi nhận lại hòn ngọc vô giá mà ta đã lãng quên từ lâu nay. Chân thành thay! Chân thành thay! Chú Sa di đến học đạo tìm cầu chân lý chưa kịp thưa hỏi đã bị ông thầy tung ra cái bẫy để thử nghiệm người đệ tử có bị miệng lưỡi của ngài lừa hay không. “Ta nghe Thăng Long rất náo loạn, ngươi có biết chăng?”, chú Sa di này quả đúng là người có tỉnh giác nên không bị Thiền sư lừa. “Dạ thưa thầy, nước con an ổn”. Chúng ta nghe chú Sa di trả lời như vậy có thấy lạ kỳ không? Ngày xưa kinh đô của nước Việt Nam là Thăng Long, mà đã là kinh đô thì cuộc sống nơi đây phải ồn ào, náo nhiệt, người đến người đi rất đông đúc, phồn vinh. Vậy mà chú vẫn sáng suốt trả lời, “nước con an ổn”. Các em nghe có điếc tai không? Ông thầy hỏi một đường, đệ tử trả lời một nẻo, sao kỳ lạ quá? Thiền sư mới thầm nghĩ thì ra chú đã vào đến cổng nhà Thiền, nhưng vào cổng chưa phải là xong. Thiền sư sợ đệ tử lọt vào chỗ hiểu biết rồi sinh kiến giải mà trong nhà Thiền thường gọi là Khẩu Đầu Thiền (Thiền trên miệng lưỡi), chỉ bắt chước nói lại lời của người xưa mà mình thực sự không phải chứng đạo hay tự thấy. Tới đây Thiền sư bồi thêm một câu, nếu chú Sa di ấy không phải là người chứng thiệt thì sẽ ôm câu này mà nghi vấn cả đời, “ngươi do xem Kinh được, hay do thưa hỏi được?” Chú đệ tử liền nói như đinh đóng cột, “con chẳng do xem Kinh được, cũng chẳng do thưa hỏi được”. Thiền sư lúc này mới thầm khen trong lòng chú đệ tử đã vào đến nhà Thiền. Không ngờ chú Sa di quá lợi hại, câu thứ nhất chú trả lời in tuồng như loài sư tử còn ở trong hang nhưng đã biết rống lên tiếng rống loài sư tử làm muôn loài thú khiếp sợ. Câu thứ hai chú trả lời để khẳng định mình đang sống với cái tính biết sáng suốt, thanh tịnh hằng tri, hằng giác. Nhưng để kiểm chứng đệ tử của mình đã thật sống với bản tâm chân thật hay chưa nên Thiền sư đã bồi thêm câu, “tại sao nhiều người chẳng do xem Kinh, cũng chẳng do thưa hỏi mà họ chẳng được?” Vì đã thật sống với bản tâm chân thật rồi nên chú Sa di đã xác định lại, “vì họ chẳng chịu thừa nhận đó thôi!” Tới đây Thiền sư mới xác nhận, “ông như thế, ta cũng như thế, hãy khéo gìn giữ và bảo trì!” Cho nên,

Cái biết ai cũng có

Ngay nơi thân mọi người

Chỉ vì ta không nhận

Nên đành chịu khổ đau.

Khi mê thì Phật độ

Khi biết thì tự độ

Đó là lý nhiệm mầu

Của tất cả chư Phật.

Tại vì các em không chịu thừa nhận nên suốt đời sống trong đau khổ, lầm mê. Thôi thì chỗ này tôi cũng không giúp gì được cho các em mà chính các em phải tự nhận lấy. Nhận được thì các em sẽ sống một đời sống thánh thiện, đạo đức, luôn vì lợi ích tha nhân, lấy niềm vui nhân loại làm niềm vui chính mình. Phật tánh mà tôi đang nói với các em là Phật tại tâm, Phật không có trong núi rừng, chẳng phải tìm cầu bên ngoài mà ngay nơi mình các em nhận ra. Bây giờ chúng ta hãy nghe chuyện vị vua Thiền sư Trần Thái Tông, ông Tổ của Phật hoàng Trần Nhân Tông đã lên núi xin Quốc sư Trúc Lâm làm Phật. Quốc sư ân cần nắm tay vua bảo, “trong núi vốn không có Phật, Phật ở trong tâm ta, nếu tâm lắng lặng thường biết rõ ràng thì đó chính là tâm Phật. Bệ hạ giác ngộ được tâm ấy thì tức khắc thành Phật, không cần phải khổ nhọc tìm cầu bên ngoài”. Ngay nơi đây các em sẽ nhận lại cái sẵn có nơi mình, cái đó rỗng rang, sáng suốt, nhiệm mầu, nói không thể đến. Trong nhà Phật có nhiều danh từ để chỉ ra cái biết sáng suốt ấy.

Để nói lên sự bình đẳng của một chúng sinh Phật đã từng xác quyết, “ta là Phật đã thành, chúng sinh là Phật sẽ thành”. Phật là danh từ chung, ai cũng có quyền sống với cái biết sáng suốt của mình nương nơi mắt-tai-mũi-lưỡi-thân-ý, hay còn gọi là “Phật tánh”.  Này các em, các người trẻ, các em hãy tự hào và hãnh diện vì các em là Phật tử chân chánh. Các em cảm thấy an vui, hạnh phúc vì biết mình có Phật tánh sáng suốt, vậy các em hãy vững niềm tin trên con đường sáng mà mình đã lựa chọn. Ngoài việc phát nguyện giữ gìn năm giới như đôi cánh chim tung bay trên bầu trời trí tuệ và từ bi để niềm tin và lập trường thêm sáng tỏ, các em nên thường xuyên chiêm nghiệm, quán chiếu và xem xét về Phật như sau.

Phật là một con người giống như tất cả mọi người, Ngài là một hoàng thái tử dám từ bỏ quyền uy thế lực, cung vàng điện ngọc, vợ đẹp con ngoan, từ bỏ tất cả những gì chúng ta hằng mong muốn để đi tìm chân lý sống cho con người. Như Lai là người giác ngộ hoàn toàn, không còn bị ràng buộc và dính mắc các pháp thế gian như tham lam, sân giận, si mê, mạn nghi và ác kiến. Như Lai là một trong mười danh hiệu của Phật mà Ngài thường dùng trong các bản Kinh, chúng tôi tạm gọi là “không từ đâu đến và cũng không đi về đâu”. Nó là một thực tại nhiệm mầu không thể diễn tả bằng ngôn ngữ, Như Lai là Bậc giác ngộ, Bậc tỉnh thức và thấy biết đúng như thật. Như Lai là Bậc Ứng Cúng xứng đáng được trời người tôn trọng và cung kính cúng dường, là Bậc đã phá trừ các phiền não khổ đau. Như Lai là Bậc Chánh Biến Tri, là người đã giác ngộ rộng lớn, thấy biết chân chính và không còn dính mắc các Pháp trần tục ở đời như si mê, tham ái, giận dữ, ghen ghét, hận thù, cống cao ngã mạn và các sự trói buộc khác. Ngài tự do an lạc, thảnh thơi và sống có hiểu biết, thương yêu chân thành mà không phân biệt người thân hay thù. Như Lai là bậc Minh Hạnh Túc, có nghĩa là cái thấy đầy đủ về nhận thức, hành động đạt đến mức sáng suốt tột cùng. Cái thấy về vô số kiếp về trước làm gì, ở đâu, cái thấy tất cả chúng sinh luân hồi sinh tử, tái sinh trong ba cõi sáu đường đều do mình tạo ra và cái thấy biết cách làm cho con người không còn bị sinh-già-bệnh-chết chi phối. Như Lai là Bậc Thiện Thệ, là người đã khéo vượt qua sống chết, đã hoàn toàn được giải thoát một cách viên mãn. Như Lai là Bậc Thế Gian Giải, là người đã thấu hiểu được tâm tư, tình cảm, bản chất của mọi chúng sinh, cũng như tất cả mọi hiện tượng, sự vật trên thế gian này. Như Lai là Bậc Vô Thượng Sĩ, là người đạt tới nhân cách, phẩm chất cao thượng nhất. Như Lai là Bậc Điều Ngự Trượng Phu, là người có khả năng chinh phục, chế ngự, điều động, rèn luyện, giúp cho con người vượt qua cạm bẫy cuộc đời, kể cả những người khó điều phục. Như Lai là Bậc Thiên Nhân Sư, là thầy của trời người. Loài trời ở đây chúng ta thường gọi là chư thiên, là loài có phước báu hơn con người. Như Lai là Phật, nói cho đủ là Phật Đà, là người giác ngộ, là người tỉnh thức, là người thấy biết đúng như thật. Như Lai là Bậc Thế Tôn, là người tôn quý trong thế gian. Sở dĩ được tôn quý vì nhân cách, phẩm chất sống của Người luôn từ bi và trí tuệ, hiểu biết và yêu thương, dấn thân và phục vụ, bao dung và tha thứ, sẻ chia và thông cảm vì lợi ích của tất cả chúng sinh. Các em thường xuyên quán niệm như thế về Phật thì tâm tư càng ngày càng có sức định tĩnh, lắng trong, nhờ vậy các em luôn sáng suốt khi học và làm việc, có được niềm vui sống trong tỉnh giác.

Này các em, các người trẻ, tôi ngày xưa không được như các em bây giờ, thấy ai tu theo Phật là tôi phát ghét nên nói chi đến chuyện tìm hiểu. Sau này khi đã gây nhiều tội lỗi tôi mới có nhân duyên gặp được Phật pháp nhờ được mẹ khuyên đi tu. Tôi hơn 30 năm ngu si và mê muội vì chất chứa quá nhiều nhận thức sai lầm “chết là hết”, nên vì vậy hơn nửa đời người đã làm việc xấu ác. Giờ đây có chút hiểu biết tôi không thể làm ngơ để một số người bị dòng đời cuốn trôi, do đó tôi muốn trao đổi, tâm tình cùng các em, các người trẻ là như thế. Tôi chỉ chân thành khuyên nhủ mọi người bằng tất cả tấm lòng quý kính. Các em bây giờ có nhiều cơ hội trong cuộc sống, nếu các em muốn đi vào đời mà vẫn sống an vui, hạnh phúc ngay trong hiện tại thì chỉ cần các em cố gắng thực tập và giữ gìn năm giới pháp nhiệm mầu, và thường xuyên quán niệm về Phật. Tôi dám cam đoan các em sẽ an lạc, hạnh phúc ngay tại đây và bây giờ mà chẳng phải khổ nhọc tìm cầu đâu xa. Giữ được năm giới là người có trí tuệ và từ bi, lại thêm quán tưởng về 10 đức tính cao quý của Phật thì các em sẽ an vui, hạnh phúc ngay trong hiện tại mà chẳng phải hao công, tốn sức nhiều. Ngày xưa Bồ tát Sĩ Đạt Ta phải bỏ cung vàng điện ngọc, vợ đẹp con ngoan, thần dân thiên hạ và quyền uy thế lực, phải mất 11 năm lao công nhọc sức mới tìm ra chân lý sống cho kiếp người. Các em bây giờ đâu cần khổ nhọc tìm cầu vì Phật đã chỉ dạy tường tận, rõ ràng, các em cứ y như thế mà gìn giữ và hành trì. Giữ tròn năm giới và quán niệm về Phật thì các em sẽ là Bậc hiền Thánh trong hiện tại và mai sau, luôn sống làm lợi ích cho bản thân, gia đình và xã hội.

Con xin nương tựa Phật

Bậc phước trí vẹn toàn

Người đưa đường chỉ lối

Cho tất cả chúng sinh

Giác ngộ phát tâm lành.

Giữ tròn năm giới, tôn trọng, bảo vệ sự sống chung của muôn loài và thường xuyên tưởng nhớ Phật là một nhân cách cao đẹp, là mẫu người đạo đức xứng đáng làm bậc hiền thánh trong hiện tại và mai sau. Không giết hại là đem lại bình an cho tất cả chúng sinh, không sợ oán ghét, thù hằn vay trả; lại hay phóng sinh, giúp người, cứu vật là tinh thần Bồ tát trong thời hiện đại. Sở dĩ thế giới loài người lúc nào cũng xảy ra chiến tranh, binh đao, con người sống tàn nhẫn và độc ác với nhau là do nhân giết hại mà ra. Thiên tai, lũ lụt, hỏa hoạn, sóng thần, động đất, làm tổn hại biết bao con người và tài sản cũng từ sự phá hủy môi trường thiên nhiên. Chính vì thế để bảo vệ sự sống chung của cõi Ta Bà mọi người không nên giết hại, lại còn trải rộng lòng Từ đến tất cả chúng sinh. Không gian tham trộm cướp là đem lại sự an tâm cho con người, không sợ bị chiếm đoạt của cải; lại hay bố thí, cúng dường, giúp đỡ, chia sẻ khi thấy người bất hạnh. Gian tham trộm cướp là nhân dẫn đến nghèo cùng khốn khổ vô số kiếp, vì vậy Bồ tát cần nối vòng tay lớn để giúp đỡ chúng sinh trong cơn hoạn nạn. Không tà dâm là bảo vệ hạnh phúc cho gia đình mình và người, đem lại sự yên tâm cho nhân loại, không sợ bị mất mát, thiệt thòi; lại hay khuyên người cùng chung thủy, cùng bảo vệ nên không có sự nghi ngờ, ghen tuông của vợ hoặc chồng. Không nói dối để hại người, hại vật; lại hay nói lời chân thật để giúp người vững niềm tin trong cuộc sống. Nhân nói dối làm người mất tin tưởng, nói người không nghe. Do vậy Bồ tát phải học hạnh lắng nghe và nói lời hòa nhã, êm dịu để đem niềm vui đến mọi người. Không uống rượu và dùng các chất độc hại như xì ke, ma túy vì nó là những thứ làm cho chính mình khổ đau, lại còn ảnh hưởng đến gia đình và xã hội. Nó là nhân dẫn đến bệnh hoạn, si mê, trong hiện tại và mai sau sẽ chịu quả nghèo cùng, dốt nát, tối tăm, bị bệnh tâm thần vô số kiếp. Các em nếu gìn giữ được như vậy và thường xuyên quán tưởng về Phật thì các em sẽ là viên ngọc quý cho đời và luôn sống an lạc, hạnh phúc ngay tại đây và bây giờ.