Chiêm ngưỡng nghệ thuật: Sự tĩnh lặng trong biển động

Kamisaka Sekka

Nếu chúng ta nhìn thấy sự đơn giản của nghệ thuật bởi Kamisaka Sekka (神 坂 雪 佳, 1866-1942), một nhân vật nghệ thuật quan trọng ở Nhật Bản vào đầu thế kỷ 20, thì thật khó hình dung những biến động dữ dội của Nhật Bản trong giai đoạn này. Thật vậy, cuộc đời của nghệ sĩ Kamisaka Sekka tuyệt vời này đã chứng kiến biết bao những thăm trầm, đầy biến động mang tính cách mạng trong xã hội và văn hóa Nhật Bản.

Rốt cuộc, thời kỳ Edo (江戸時代) sẽ sớm được thay thế bằng thời kỳ Meiji  (明治時代-Thời đại Minh Trị) Ngoài ra, đất nước Mặt trời mọc đang nắng rực nắng bừng nhiệt sẽ bị cuốn hút vào thế giới hoàng gia của quyền lực phương Tây bởi vì chủ nghĩa dân tộc và hiện đại hóa đã trở thành trống đôi của sự thống trị. Mặc dù vậy, nghệ thuật của Nghệ sĩ tài hoa Kamisaka Sekka đưa chúng ta đến một thế giới khác biệt, theo đó sự đơn giản mộc mạc về nghệ thuật tuyệt vời dường như phủ nhận tất cả những thay đổi đột ngột đang diễn ra ở Nhật Bản.

Trong một bài báo, tác giả Lee Jay Walker đã nói: “Nghệ sĩ tài hoa Kamisaka Sekka sống trong một giai đoạn cực kỳ kịch tính trong lịch sử Nhật Bản. Ông còn quá quá trẻ để nhớ đến thời kỳ Edo vì sự phục hồi của Meiji xảy ra vào năm 1868. Tuy nhiên, nghệ thuật ở Nhật Bản sẽ thay đổi đáng kể vì hiện đại hóa và ảnh hưởng ngày càng tăng của nghệ thuật phương Tây. Rốt cuộc, không giống như thời kỳ Edo, Meiji Nhật Bản đã tập trung mở cửa cho thế giới bên ngoài. Mặt trái của thực tế này là chủ nghĩa thực dân phương Tây ở châu Á đồng nghĩa với việc các nhà lãnh đạo Nhật Bản cũng tâp trong vào các khía cạnh của bệnh thực dân Tây phương, liên quan đến chủ nghĩa dân tộc. Tuy nhiên, tổng thể cuộc Cách mạng Meiji đã làm thay đổi tình hình chính trị, kinh tế, công nghiệp và các tình hình khác đã làm ảnh hưởng đến đất nước Nhật Bản trong suốt thời kỳ Edo”.

Từ quan điểm nghệ thuật, cách xa những tham vọng địa vị chính trị của các tầng lớp thống trị ở Nhật Bản, thì sự năng động của thời đại đã thúc đẩy nghệ sĩ tài hoa Kamisaka Sekka phát triển mạnh mẽ. Thật vậy, nhà lãnh đạo thời đại Meiji mong muốn các nghệ sĩ tập trung vào nghệ thuật phương Tây, bởi đây là một phần của chiến dịch hiện đại hóa. Tuy nhiên, nghệ sĩ tài hoa Kamisaka Sekka đã tự quyết định hướng lập trường riêng theo phương hướng của mình. Do đó, thế giới nổi của Ukiyo-e (một thể loại nghệ thuật phát triển mạnh mẽ từ thế kỷ 17-19 tại Nhật Bản) vẫn còn phổ biến trong thời đại Meiji, mặc dù thực tế rõ ràng rằng những thay đổi công nghệ và xã hội sẽ làm cho hình thức nghệ thuật này trở nên có hiệu lực.

Đồng thời, các nghệ sĩ khác ở Nhật Bản mới chỉ tập trung vào nghệ thuật phương Tây. Thực tế này có nghĩa là nhiều nghệ sĩ Nhật Bản nổi tiếng sẽ học tập tại Pari và tại các thành phố khác ở châu Âu được chú ý đến nghệ thuật. Tuy nhiên đối với Nghệ sĩ tài hoa Kamisaka Sekka, ông sẽ thể hiện sự năng động của nghệ thuật thời đó nhưng dựa trên các khía cạnh của nghệ thuật truyền thống, bất chấp việc học tập ở châu Âu. Ngoài ra, rõ ràng di sản lịch sử của nghệ thuật và lịch sử ảnh hưởng lớn đến Nghệ sĩ tài hoa Kamisaka Sekka, điều này có thể được nhìn thấy các tác phẩm nghệ thuật tuyệt vời của ông.

Kamisaka Sekka nguyên quán ở Kyoto, Nhật Bản, sinh trưởng trong một gia đình tầng lớp Võ sĩ (武士-Samurai), tài năng của ông về nghệ thuật và thiết kế đã được sớm công nhận. Kamisaka Sekka theo phong cách truyền thống Rimpa (琳派) Nhật Bản. Ông được xem là người đề cao vĩ đại cuối cùng của truyền thống nghệ thuật này. Nghệ sĩ tài hoa Kamisaka Sekka cũng đã nhiều năm kinh nghiệm trong nghệ thuật sơn mài và trong nhiều phương tiện  truyền thông khác nhau.

Điều thú vị là Kamisaka Sekka đã ảnh hưởng rất lớn đối với nghệ thuật Phật giáo, kiến trúc, văn hóa, các khái niệm tôn giáo được thể hiện trong vườn Nhật Bản và các khu vực khác liên quan đến truyền thống và xã hội sẽ ảnh hưởng đến con đường nghệ thuật đã chọn của ông. Trên thực tế, vùng Kansai (関西) khu vực phía nam trung tâm của hòn đảo chính Honshū (本州), một nơi trù phú của nền văn hóa cao cấp của Nhật Bản vì những nơi như Koyasan, Kyoto, Nara và Negoro-ji. Do đó, những thay đổi lớn về kinh tế, lịch sử, chính trị và xã hội đã xảy ra trong suốt thời kỳ nghệ sĩ tài hoa Kamisaka Sekka đã được đối sánh ngang bằng với thế giới cũ vẫn còn mạnh mẽ ở một số vùng của Nhật Bản.

Ngay từ ban đầu khởi nghiệp, Kamisaka Sekka đã tập trung rất nhiều vào các truyền thống nghệ thuật với phong cách Rimpa (琳派) Nhật Bản, nhưng nghệ sĩ tuyệt vời này luôn cởi mở với các khái niệm nghệ thuật mới.

Không khỏi ngạc nhiên khi trong lịch sử phát triển của nghệ thuật thế giới, Nghệ thuật mới - Art Nouveau là một trào lưu nghệ thuật trang trí phát triển mạnh ở các nước Tây Âu từ cuối thế kỷ 19 đến đầu thế kỷ 20. Phong trào này xuất hiện từ những năm 1880 đến 1910 và được đánh giá là giai đoạn chuyển tiếp quan trọng giữa chủ nghĩa Lịch sử và chủ nghĩa Hiện đại, đã ảnh hưởng đến Nghệ sĩ tài hoa Kamisaka Sekka khi ông du học ở Glasgow, Scotland vào năm 1910. Có thể hiểu, giống như Triển lãm Quốc tế Paris năm 1910, cả hai thành phố châu Âu đã khai sáng nghệ sĩ tài hoa Kamisaka Sekka, cho những khái niệm nghệ thuật mới và chỉ có thể tưởng tượng ông đã chấp nhật hợp nhất với các truyền thống nghệ thuật với phong cách của Rimpa (琳派) Nhật Bản.

Tác giả Lee Jay Walker đã nêu trong một bài báo trước đây rằng: “Sự kết hợp của việc nghiên cứu các bậc thầy truyền thống nghệ thuật với phong cách của Rimpa (琳派) Nhật Bản trong thế kỷ 18-19 và các xu hướng của phương Tây vào đầu thế kỷ 20, có nghĩa là một tia sáng tạo mới đã được tỏa sáng trong tâm hồn nghệ thuật của mình. Nghệ sĩ tài hoa Kamisaka Sekka cũng đã chấp nhận các khía cạnh truyền thống nghệ thuật với phong cách của Rimpa (琳派) Nhật Bản, và điều này áp dụng cho rất nhiều lĩnh vực. Điểm nổi bật trong nghệ thuật của Nghệ sĩ tài hoa Kamisaka Sekka là tập trung vào các cuộn treo và sơn mài, đồ gốm, sách dựa trên các bản in bằng gỗ và hàng dệt”.

Nói tóm lại, tác phẩm nghệ thuật của nghệ sĩ tài hoa Kamisaka Sekka đã phủ nhận điều tốt đẹp nhất của thế giới hiện đại, đã làm cho nghệ thuật  của ông trở nên mạnh mẽ hơn, nhưng ông vẫn tập trung vào các truyền thống phong phú của truyền thống nghệ thuật với phong cách của Rimpa (琳派) và sức mạnh văn hóa Nhật Bản. Những tác phẩm nghệ thuật tuyệt vời của ông phủ nhận thực tế của những biến động chính trị xã hội có thể tác động nội bộ và bên ngoài. Nói cách khác, rất khó tưởng tượng được sự hiện đại hóa nhanh chóng đang diễn ra ở Nhật Bản và cũng như hậu quả của chủ nghĩa thực dân Nhật Bản. Thật vậy, sự kết thúc cuộc đời của ông đã diễn ra trong một giai đoạn biến động lớn cho Nhật Bản.

Tuy nhiên, khi thưởng lãm nghệ thuật của Kamisaka Sekka, tất cả sẽ xuất hiện sự yên bình trong thế giới này và nó hiện lên rõ nét văn hóa Nhật Bản đang trải qua thời kỳ ổn định.

Thực tế này nói nhiều đến tác phẩm nghệ thuật tuyệt vời do nghệ sĩ tài hoa Kamisaka Sekka sản xuất bởi vì người ta chỉ có thể tưởng tượng được một thế giới dựa trên văn hóa và hòa bình khi tập trung vào nghệ thuật của mình “Tâm bình Thế giới Bình An-心平世界平安”.

Vân Tuyền (Theo: Thời báo Tokyo hiện đại)