Hải Phòng: Hội thảo khoa học “ Lễ hội Minh Thề” tại chùa Hòa Liễu

Lễ hội Minh Thề hay con gọi là lễ hội Minh Thệ được diễn ra từ ngày 14 tháng Giêng đến hết ngày 16 tháng giêng hàng năm, tại khu di tích lịch sử đền, chùa Hòa Liễu, cụ thể là tại Miếu thờ Thành hoàng bản thổ, thuộc thôn Hoà Liễu, xã Thuận Thiên, huyện Kiến Thuỵ, thành phố Hải Phòng. Đây là lễ hội có sự kết hợp giữa tín ngưỡng với giáo dục đạo lý nhân cách con người. Nhằm bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa phi vật thể “ Lễ Hội Minh Thề”, Liên hiệp các Hội KH & KT Hải Phòng phối hợp cùng UBND huyện Kiến Thụy và Hội khoa học lịch sử Hải Phòng đã tổ chức buổi Hội thảo Khoa học: “ Lễ Hội Minh Thề – Di sản văn hóa đặc sắc, giải pháp bảo tồn và phát huy giá trị.”

Tham dự buổi Hội thảo có sự hiện diện của  PGS TS: Đặng Văn Bài - Ủy viên Hội đồng Di sản Quốc gia, phó chủ tịch thường trực Hội di sản Việt Nam, nguyên Cục trưởng cục di sản, chủ tọa Hội thảo; Các chuyên gia, các nhà khoa học đang công tác tại các cơ quan quản lý, viện nghiên cứu Trung ương và trên địa bàn thành phố Hải Phòng; Tiến sỹ: Hoàng Văn Kể - Nguyên chủ tịch UBND thành phố Hải Phòng, chủ tịch liên hiệp các hội khoa học kỹ thuật Hải Phòng; ông: Đồng Xuân Thu – Phó trưởng ban Ban tôn giáo thành ủy, phó chủ tịch các hội khoa học kỹ thuật Hải Phòng; ông: Nguyễn Xuân Kính – Phó hiệu trưởng trường chính trị Tô Hiệu; Đại diện các phòng ban, các cơ quan đơn vị của huyện Kiến Thụy, xã Thuận Thiên; Sư thầy: Thích Diệu Tuyên – Trụ trì chùa Hòa Liễu, ban quản lý di tích đền chùa Hòa Liễu, cùng quý vị đại biểu, các bà con, dân làng, các chuyên gia, các nhà khoa học trong và ngoài thành phố Hải Phòng.

Tương truyền, chùa Hoà Liễu là một ngôi chùa cổ được xây dựng từ thế kỷ XIII, có tên là Thiên Phúc Tự. Giữa thế kỷ XVI, vợ của Thái Thượng hoàng Mạc Đăng Dung là Thái hoàng Thái hậu Vũ Thị Ngọc Toản đã đến ấp Lan Niểu (thôn Hoà Liễu ngày nay) tự bỏ tiền và vận động hoàng thân quốc thích, quan lại triều Mạc góp tiền của để tu tạo lại ngôi chùa cổ Thiên Phúc Tự. Ngoài ra, Thái Hoàng Thái Hậu xuất tiền mua 25 mẫu 8 sào 2 thước để cúng dàng Tam Bảo, xây được 80 ngôi chùa trong 168 ngôi chùa trong thời kỳ đó. Nhiều người theo gương bà cũng tậu ruộng cúng chùa tăng số diện tích lên đến 47 mẫu 5 sào. Số ruộng này làng gọi là Thánh điền, một phần diện tích dành cho nhà chùa cấy, một phần dùng vào việc tuần tiết lễ hội, còn lại để chia cho dân đinh cày cấy hưởng lộc và cho cấy đấu thầu lấy thóc lập quỹ nghĩa thương phòng khi đói khó cấp đỡ cho người nghèo, cố nhân, quả phụ… Cũng chính từ đây, Thái hoàng Thái hậu đã cùng với dân làng lập ra một Hịch văn hội Minh thề quy định lấy chí công làm trọng - người nông dân không phân biệt giàu - nghèo đẳng cấp xã hội, với khí phách kẻ sĩ giữ tiết tháo không vì cơ hàn mà xâm phạm của công, không được lấy của công làm của riêng.

Thái Hoàng Thái Hậu Vũ Ngọc Toản cũng là một người yêu mến đạo Phật, lấy tư tưởng, giáo lý của nhà Phật làm gốc, thấm nhuần những chuẩn mực ứng xử của nhà Phật. Đó là Quên bản ngã để vị tha nhân; Bà đã có công trong việc đóng góp xây dựng chùa chiền, cụ thể là công trạng của bà đối với đạo Phật đã được ghi chép ít nhất là 17 tấm văn bia tại các chùa thuộc các tỉnh, thành trên cả nước như: Hải Phòng, Quảng Ninh, Hưng Yên, Hải Dương…Bà còn được nhân dân tôn vinh là Mẫu nghi thiên hạ hay Phật sống giữa trần gian.

Tại buổi hội thảo, Tiến sỹ: Hoàng Văn Kể - Nguyên chủ tịch UBND thành phố Hải Phòng, chủ tịch liên hiệp các hội khoa học kỹ thuật Hải Phòng thay mặt cho đoàn chủ tọa đã lên phát biểu khai mạc. Với giá trị đặc sắc và độc đáo của hội Minh Thệ hay thường gọi là hội Minh Thề thuộc thôn Hòa Liễu, xã Thuận Thiên, huyện Kiến Thụy, ngày 8/5/2017, bộ trưởng Bộ văn hóa thể thao và du lịch dã ký bản chứng nhận Hội Minh Thệ được đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia. Đây là niềm tự hào của thành phố Hải Phòng nói chung và người dân huyện Kiến Thụy nói riêng. Dự kiến vào lễ hội năm 2018, ban quản lý di tích sẽ được đón nhận giấy chứng nhận Lễ Hội Minh Thệ là di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia.

Tại Hội thảo, các nhà nghiên cứu, các nhà khoa học đã trình bày 11 báo cáo khoa học, tham luận xoay quanh các nội dung như: Nguồn gốc, giá trị lịch sử văn hóa đặc sắc của Di sản; Thực trạng bảo tồn, phát huy các giá trị của di sản gắn với thực trạng Di tích lịch sử Quốc gia đền chùa Hòa Liễu; Đề xuất các giải pháp cụ thể, khả thi để phát huy các giá trị cụ thể của Di sản gắn với di tích, phục vụ các nhu cầu của người dân, du khách thập phương và phát triển kinh tế xã hội của thành phố…

Nhìn chung, các báo cáo khoa học được trình bày tại hội thảo đã làm rõ được các yêu cầu của hội thảo và được các chuyên gia đánh giá cao.

Trước khi kết thúc buổi hội thảo, toàn thể các nhà khoa học, các nhà nghiên cứu và các đại biểu đã được đón xem trích đoạn tái hiện lại trong Lễ Hội Minh Thệ với đoạn Hịch Văn Minh Thề rất ấn tượng và độc đáo.

Nguyễn Thành Trung