Khỉ từ bi

Tại vùng Hy Mã Lạp Sơn
Tám mươi ngàn khỉ họp đàn sống chung
Dưới quyền khỉ chúa hào hùng,
Gần khu vườn ở cánh rừng bên sông
Có cây vĩ đại vô cùng
Xoài ngon, trái lạ, thơm lừng đó đây
Thấy xoài chín mọng giăng đầy
Khôn ngoan khỉ chúa dặn ngay cả đàn:
“Hãy mau hái hết mà ăn
Nếu không xoài rớt trôi lăn sông ngòi
Xuôi về thành phố xa xôi
Loài người ăn được tức thời ưa luôn
Mò tới gốc, tìm tới nguồn
Rừng ta sinh sống chẳng còn được yên
Người ta xâm phạm tới liền.”
Khỉ nghe. Theo đúng lệnh trên tức thì.
Ngờ đâu có một trái kia
Ẩn trong tổ kiến khó bề nhận ra
Trên cành thấp mọc lòa xòa
Xoài rơi xuống nước trôi xa dập dình
Về Ba La Nại kinh thành
Thoát qua mắt khỉ tinh ranh cả bầy.
*
Vua Ba La Nại sáng nay
Tắm sông mát mẻ nhân ngày thảnh thơi
Mấy người đánh cá gần ngài
Chợt đâu vớt được trái xoài trên sông
Họ nhìn kinh ngạc vô cùng
Rồi bèn kính cẩn đem dâng vua hiền
Vua nhìn, tự hỏi ngạc nhiên:
“Trái cây gì lạ? Ở miền nào đây?”
Hỏi dân chài lưới sông này
Họ thưa đồng loạt không hay biết gì,
Vua bèn hỏi kiểm lâm kia
Họ thưa: “Trái đó rất chi xa vời
Trái xoài tên gọi lâu rồi
Ở trên rừng thẳm khuất nơi non ngàn
Dưới chân Hy Mã Lạp Sơn.”
Khi vua ăn thử thấy thơm lạ thường
Vị ngon ngọt mãi vấn vương
Khiến vua ham muốn tới rừng tìm cây
Dù xoài ở rất xa đây
Vua không ngần ngại định ngày ra đi.
*
Dòng sâu, nước xiết quản chi
Một đoàn thuyền ngược sông kia lên rừng
Vượt bao sóng nước chập chùng
Vua và quân lính tùy tùng tới nơi
Lên bờ đến gốc cây xoài
Hái ăn một bữa tuyệt vời thơm ngon,
Trời khuya sau buổi hoàng hôn
Nhà vua nằm ngủ dưới luôn gốc xoài
Lính canh gác ở vòng ngoài
Lửa rừng thắp sáng toả dài chung quanh.
Về khuya bầy khỉ chuyền cành
Nhảy lên hái trái xoài giành lẫn nhau
Gây ồn ào giữa canh thâu
Khiến vua thức giấc ngẩng đầu nhìn lên
Thấy ngay bầy khỉ ở trên
Vua bèn gọi lính tới liền để sai:
“Hãy bao vây ngay cây xoài
Cung tên bắn hạ hết loài khỉ kia
Ngày mai làm thịt ngay đi
Xoài cùng thịt khỉ ăn thì chắc ngon.”
*
Khỉ trên cây nghe hết hồn
Vội tìm khỉ chúa báo luôn sự tình:
“Cây xoài đã bị vây quanh
Tìm đường nào thoát được nhanh chốn này?”
Trấn an khỉ chúa nói ngay:
“Ta tìm cách cứu khỏi đây. An lòng!”
Chàng trèo lên một cành cong
Chuyền ra ngọn xoải qua sông khá dài
Rồi chàng lấy sức phóng người
Bờ bên kia nhảy qua thời dễ thôi,
Chiều ngang sông ước lượng rồi
Tre non một đoạn bằng nơi chiều này
Chặt ra chàng xử dụng ngay
Một đầu buộc chặt thân cây tức thì
Quanh lưng mình quấn đầu kia
Rồi chàng lấy sức đu về ngang sông
Tre non thành chiếc cầu vồng
Để cho bầy khỉ sẽ cùng theo nhau
Leo qua mà thoát hiểm mau,
Tiếc thay chúa khỉ tính sao sai lầm
Quên phần tre buộc quanh thân
Cầu tre do đó một phần hụt đi
Thật là nguy hiểm kể chi.
Hy sinh khỉ chúa tức thì vươn ra
Dùng lưng mình để nối qua
Khiến cầu vừa đủ dài mà sang sông.
Quay nhìn bầy khỉ hãi hùng
Anh chàng khỉ chúa hào hùng hét lên:
“Lưng ta hãy bước chân liền 
Tới cầu tre, vượt qua bên kia bờ
Hãy trốn nhanh, đừng chần chờ.”
Tám ngàn chú khỉ xót xa cúi đầu 
Chào chàng khỉ chúa thật mau
Bước lên lưng chúa qua cầu bình an
Thế là thoát hiểm cả đàn.
Nào ngờ một khỉ bạo tàn ác tâm
Ghét ganh chúa khỉ bội phần
Từ lâu muốn hại, nay nhân dịp này
Nhảy lên lưng, giẫm mạnh thay
Khiến lưng chúa khỉ gẫy ngay tức thì,
Khỉ gian ác qua bờ kia
Không thèm ngó lại chút gì nạn nhân
Mặc cho khỉ chúa một thân
Đang nằm bất tỉnh vô ngần tang thương.
*
Nhà vua thức giữa đêm trường
Vô tình chứng kiến khỉ đương cứu bầy
Xả thân, bỏ mạng, tan thây
Gương hy sinh ở trên cây tuyệt vời
Nhà vua cảm động nghẹn lời
Sáng sau truyền lệnh cho người trèo lên
Đỡ chàng khỉ chúa xuống liền
Nước thơm tắm rửa khắp trên thân người
Áo vàng mềm mại mặc ngoài
Vua thân ái hỏi: “Nhà ngươi là gì
Mà can đảm cứu khỉ kia
Mạng mình chẳng tiếc, từ bi lạ thường?”
Mặc dù sắp bị tử thương
Anh chàng khỉ chúa nhẹ nhàng thưa ngay:
“Tôi là thủ lãnh cả bầy
Chỉ huy, dẫn dắt tại đây lâu rồi
Cả bầy thương mến tin tôi
Tôi đâu nuối tiếc cõi đời làm chi
Khi đưa bầy thoát hiểm nguy.
Đứng đầu đất nước trị vì muôn dân
Muốn cho tốt đẹp mọi phần
Không nên coi trọng tấm thân của mình
Ưu tiên lo lắng tâm thành
Cho nguồn hạnh phúc an lành của dân.”
Nói xong khỉ chúa từ trần
Núi rừng vẳng tiếng nhạc buồn ngân xa.
Nhà vua ra lệnh tang ma
Trang nghiêm hỏa táng như là quốc vương
Để ghi kỷ niệm hào hùng
Dựng lên ngọn tháp giữa vùng rừng hoang.
Khi vua trở lại cung hoàng
Về Ba La Nại trong hằng bao năm
Nhớ lời khỉ chúa trối trăn
Trị dân đúng Pháp, gieo nhân tốt lành.
 

NHẬN DIỆN TIỀN THÂN ĐỨC PHẬT:
Khỉ chúa là tiền thân Đức Phật.
Vua là A Nan.
Khỉ ác độc là Đề Bà Đạt Đa.
 

Tâm Minh Ngô Tằng Giao
(phỏng dịch theo bản văn xuôi THE GREAT-HEARTED MONKEY 
trong “The Stories Of Buddha’s Former Births”
của Anjali Pal)