Mẹ và bếp lửa mùa Đông

Hồi còn nhỏ, tôi không thích mùa đông  tí nào cả. Trời mưa, lạnh, đi đâu cũng phải mặc cái áo mưa vào, lùng thùng, cởi ra cởi vào, mệt lắm. Cuối thu, khi thấy “đã nghe rét mướt luồn trong gió” như lời thơ cực tả của Xuân Diệu là biết mùa đông  đã về; trời đất đang thay chiếc áo xanh biếc mùa thu bằng  chiếc áo màu tro xám xịt, buồn bã.

Nếu tôi phải đi học buổi sáng, thể nào mẹ tôi cũng thúc tôi dậy sớm, học bài và ăn sáng cho kịp giờ; điều mà tôi ngán  nhất. Trời còn lạnh thấu  xương mà phải chui ra khỏi giường thì ai mà chả ngán. Nhưng vâng lời mẹ, tôi vội vã đến trường làng trên con đường quen thuộc, mặc cho cái lạnh tê tái từ cơn gió đồng xa ùa về, mặc cho cả khi có những giọt mưa rào rào xiên ngang trước mặt…

Vẫn những ngày tuổi thơ của mùa đông buốt giá… Đến bây giờ còn đọng trong tâm trí tôi là hình ảnh ấm cúng của bếp lửa nơi mẹ ngồi đun nước, nấu cơm hoặc xào nấu món gì đó. Bếp mùa đông của mẹ không phải như bếp lửa rơm của ngày hạ về, cũng không phải là bếp ga, bếp sưởi hiện đại như bây giờ. Mà đó là bếp củi, bếp của biết bao sự tần tảo yêu thương của mẹ của cha.

Vào những sớm mùa đông lạnh giá, lửa củi được mẹ nhóm giữa ba ông táo đất; mẹ chất củi lên và bắt đầu ngồi trước ngọn lửa hồng, ngọn lửa in hình mẹ thân thương trên vách tường đất, như tạc vào đấy khoảnh khắc người mẹ hiền  đêm  ngày lo lắng, chăm  sóc và yêu thương những đứa con còn vụng dại… Để có bếp lửa hồng trong những ngày đông giá, từ lúc hè nắng ráo, ba tôi đã phải chuẩn bị củi, phơi khô rồi chất lên chái để dành cho việc nấu nướng  suốt mùa đông. Như mọi gia đình ở nông thôn ngày trước, việc “dự trữ” củi cho mùa đông cùng các nhu yếu phẩm khác như gạo lúa, mắm muối… là việc làm thường xuyên và rất quan trọng. Bởi ba tôi bảo, nắng mưa là chuyện của ông trời, nhất là mưa đến là lũ đến, ướt hết, biết lấy cái gì đun nấu. Giữa ngày hè nắng đến cháy da, ba tôi bửa những gốc tre, gốc sầu đông hay những loại cây khác trong vườn nhà rồi phơi phóng trước sân. Ba bảo, có củi khô chất đầy chái bếp thì đỡ lo trong lòng. Cũng như lúa gạo đầy chum, mắm muối đầy sành, đầy hũ rồi thì ăn mới ngon miệng, ngủ mới yên giấc. Sau này khi lớn lên, ngẫm nghĩ lại, tôi mới biết hết đó là sự lo lắng, thương yêu của ba mẹ dành cho đàn con thơ dại chúng tôi trong những ngày còn gian khó.

Bây giờ, sau mỗi lần nấu ăn, tôi tắt bếp ga và cảm nhận không khí lành lạnh lập tức tỏa ra không gian nhỏ của căn nhà. Ngay cả lúc đang nấu, bếp ga với độ nóng cao dường như cũng chẳng làm cho gian nhà bớt lạnh lẽo. Không riêng với tôi, có lẽ khói bếp quê nhà ngày xưa vẫn còn vương vấn tâm hồn bao người vì sự ấm cúng khác thường  ấy của… củi lửa mùa  đông. Nhớ lại ngày nào, những trưa đang nắng gắt thì mấy chị em tôi đem củi chất vô chái bếp. Củi dùng vào mùa đông thường là “già” được chọn ra, đậy lại khá kỹ càng nhằm tránh mưa gió “dòm ngó” tới nên cháy đượm, ít khói, có khi phát  ra những tiếng nổ tanh tách nho nhỏ nghe rất vui tai, còn lá hoặc những cành nhỏ, non thì mẹ đã tận dụng đun vào những ngày nắng dễ cháy hơn rồi. Mỗi mùa đông về, không gian gia đình dường như ấm cúng hơn nhờ bếp lửa, và dù bất kể mùa nào, mẹ tôi thường  là người dậy sớm nhất nhà, quét tước, dọn dẹp, biết bao lo toan cho một ngày mới của cả nhà tôi. Thương nhất vào những sáng mùa đông, mẹ dậy sớm nhóm bếp củi khi ngoài vườn nhà còn dày đặc sương đọng trên cây lá. Mẹ bắc nồi nấu cơm và tranh thủ loay hoay đủ thứ việc trong nhà. Dù bên ngoài trời lạnh nhưng thoáng  thấy ánh lửa hồng bập bùng trong góc bếp, thỉnh  thoảng  tôi thò  đầu  ra khỏi chăn  nhìn xuống nhà bếp. Có hôm tôi thấy mẹ ngồi hơ lửa, mẹ lật qua lật lại đôi bàn tay thô ráp, che khuất nửa khuôn mặt hiền hậu của mẹ. Rồi mẹ với tay lấy củi đun thêm vào bếp, ngọn lửa hồng càng tỏa sáng hơn. Con Miu và con Vàng cũng lon ton đến nằm bên chân mẹ từ lúc nào để có được thêm chút hơi ấm trong mùa đông lạnh lẽo. Đôi lúc, trong sự im vắng của không gian sáng sớm ấy, tôi tung chăn và chạy thẳng xuống bếp ngồi vào lòng mẹ. Tôi tíu tít kể cho mẹ nghe biết bao nhiêu chuyện, nào là giấc mơ đêm qua con đã thuộc bảng cửu chương, to nhỏ với mẹ về chuyện con gà trống nhà mình đã biết gáy, hay cái cặp đi học của con đã bị sứt quai, chuyện thằng  Nam bị cô giáo phạt vì không vâng lời… Tôi nhớ rằng trong những buổi sớm mùa đông, vạn vật thức dậy trễ nên không gian thật yên tĩnh và nhẹ nhàng  khác thường. Và thế giới trẻ thơ của tôi cũng được vo tròn quẩn quanh  chái bếp nhà tranh, có bếp lửa, có mẹ, có ba tôi và anh chị em trong gia đình quây quần cùng nhau bên mâm cơm bình dị, cơm thơm nóng hổi cùng với đĩa muối vừng, đậu phụng  … Nhưng với tôi, mọi tình cảm, mọi suy nghĩ khi nhớ về tổ ấm gia đình đều vô cùng sâu sắc.

Qua biết bao năm tháng, ngôi nhà tranh và bếp lửa mùa đông nơi quê nhà giờ chỉ còn trong ký ức xa xăm. Nhưng những  hình ảnh thân thuộc  ấy vẫn không hề phai nhạt trong tâm khảm tôi.

“… Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm,

Nhóm niềm yêu thương khoai sắn ngọt bùi, Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui,

Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ. Ôi kỳ lạ và thiêng liêng – bếp lửa!”.

(Bếp lửa - Bằng Việt)

Tôi nhẩm  thầm  những  câu  thơ  ấy và lòng  rưng rưng… Mẹ và bếp lửa sáng mùa đông… „

Thảo Nguyên