Hạt cơm này con xin dâng mẹ

Chẳng một ai nói gì, như xa lạ với nhau giữa con phố dăm bước, đường ngắn hẹp vội ngăn bóng nhau. Không gian mờ nhạt bị núi đồi níu xuống cho lạnh thêm phố phường. Mỗi người chiếm một góc suy tư riêng mình, cứ sợ ai đó xen vào niềm vui, nẻo khổ của kiếp riêng tư. Trên đồi, Thân nhìn xuống phía trũng, con đường mòn nhão nhoẹt, cỏ cây khuất lấp, chui sâu trong lau sậy bụi rậm, đến khi mất hút giữa rừng xanh; không ai thấy có sự sống đâu đó giữa bạt ngàn xanh thẫm, - túp lều của ba anh em Thân trú ngụ.
 
Tuy ánh sáng không đủ để xác định giờ giấc, Thân cũng biết trời chiều đang mệt mỏi ẩn mình trong khí lạnh cao nguyên; công nhân hái trà, người làm vườn cà phê, nhớt nhát trong áo quần lao động, đang nóng lòng về cho kịp bữa cơm chiều. Thân che túi nilon đựng hạt cà phê vừa mót được, sợ ai đó trông thấy. Tuy cũng từng là công nhân hái cà phê thuê, nhưng giờ đây, mót từng hạt rơi rớt ở đồn điền, cứ phập phồng lo sợ bị phát hiện, vu cáo ăn trộm. Trước đây bà chủ không thâu nhận Thân, bởi lẽ làm không đạt năng suất, do ốm yếu. Từ ngày mẹ mất, cha bỏ nhà đi khi anh em Thân chưa đủ 10 tuổi, Thân tìm cách nuôi hai em. Có lúc đến công quả chùa để xin cơm về cho em; có lúc dắt hai em đi nhặt đồ thừa trong các tiệm ăn. Hai em đến tuổi vào trường, không được học. Thân xin cho hai em đi làm cỏ mướn, vẫn không đủ sống.
 
Sáng nay, đi qua cảnh chùa quen thuộc, nơi mà mỗi chủ nhật đưa hai em đến xem các đoàn sinh Gia Đình Phật Tử sinh hoạt. Hai em rất thích, cười toe toét nhìn các anh chơi trò chơi lớn; nhìn bộ đồ đoàn sinh của các anh chị, anh em Thân nhìn lại áo quần mỏng manh bẩn thỉu của mình, sự thèm thuồng hiện rõ trong khóe mắt. Có lúc mấy chị gọi vào cho bánh, hôm nay các anh chị treo lá cờ năm màu bay phần phật trong gió, tấm biểu ngữ giăng ngang với hàng chữ:VU LAN BÁO HIẾU. Thân nhớ lại lúc mẹ còn sống, cũng đưa Thân đến tham dự lễ Vu Lan tại đây. Một năm mẹ mất, anh em Thân không được ai đưa đến chùa.
 
Mưa thưa hột, Thân vội chạy đến cửa hàng tạp hóa, chìa bịch cà phê hạt. Mụ chủ giọng trọ trẹ, không đặt lên cân như mọi khi, phán: chưa được một ký, hai lon gạo nhé. Thân gật đầu, - thưa bà, cho con xin vài cây nhang về thắp cho mẹ.
 
Chui vào chòi tranh, làn khói mỏng manh vờn quanh vách giấy, hai em Thân đang đun bếp luộc rau rừng; lũ nhỏ sáng mắt nhìn túi gạo, reo: - có gạo ăn rồi hả anh, - ừ,  để cúng mẹ đã - Thân đáp.
 
Bàn thờ mẹ nằm trên tấm ván cũ nhặt ngoài bìa rừng. Tấm ảnh mẹ hoen gần phân nửa do nước mưa thấm. Thân nhìn mẹ tâm sự: - mẹ ơi. Vu Lan lại về, chúng con không có mẹ đưa đến chùa, nhưng anh em con luôn có mẹ ở chung trong túp lều nầy.
 
Thân xuống gần suối, cắm nhang với cánh hoa rừng lên mộ bia mẹ rồi lâm râm khấn nguyện.
 
Hai em đã dọn cơm với dĩa rau đặt trên nền đất. Thân dâng một chén lên bàn thờ; khói nhang vờn quanh như thay lời mẹ chứng nhận lòng  thành của bầy con. Mẹ ơi – Hạt cơm nầy, con xin dâng mẹ nhân mùa Vu Lan, xin mẹ hộ trì cho ba anh em con sống qua ngày trong túp lều nầy với mẹ.
 
Bên ngoài, chân trời vẫn âm u sương lạnh, gió núi rì rào trên ngọn cây rừng mang hơi ẩm ướt, như tiếng than thở của chư vong trong mùa xá tội, Thân lặng nghe như tìm tiếng quen thuộc của mẹ mình đâu đây.